اختلال دلبستگی واکنشی

اختلال دلبستگی واکنشی در اوایل کودکی مشخص می شود. در این کودکان دلبستگی بین کودک و بزرگسال مراقبت کننده به شدت رشد نایافته است.  برای بزرگسالان تشخیص اختلال دلبستگی بطور رسمی وجود ندارد، اما آنها می توانند از عوارض ناشی از مسائل مربوط به دلبستگی در بزرگسالی آسیب ببینند. این می تواند از اختلالات دلبستگی درمان نشده یا تشخیص داده نشده در دوران کودکی ناشی شود.

اختلال دلبستگی واکنشی (Reactive attachment disorder)، از اختلالات عاطفی و روانی شدید است که کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد.

در واقع هنگامی این اختلال اتفاق می افتد، که نیاز های اولیه کودک برای راحتی و با محبت برآورده نشود و او نتواند پیوند عاطفی سالمی را بین خود و مراقبان اصلی خود (والدین) برقرار کند.

اختلال دلبستگی واکنشی می تواند خود را به دو صورت بروز دهد. در نوع اول می تواند کودک را از برقراری روابط اجتماعی با دیگران باز دارد و در نوع دوم می تواند باعث شود که کودک بیش از حد به دنبال جلب توجه باشد.

این اختلال ممکن است از همان ابتدای نوزادی رخ دهد، اما تشخیص آن تا زمانی که سن کودک به حداقل 5 سال نرسد امکان پذیر نمی باشد.

روش های درمانی اختلال دلبستگی واکنشی شامل ارتباط مثبت بین کودک و پرستار، محیط پرورش دهنده، مشاوره ی روانشناسی و یا آموزش پرستار و والدین است.

نشانه های تشخیص اختلال دلبستگی واکنشی در DSM5

الگوی مداوم رفتار بارداری شده:

زمانی که کودک ناراحت است به ندرت یا خیلی کم تسلی می خواهد و یا خیلی کم به تسلی پاسخ می دهد.

اختلال اجتماعی و هیجانی مداوم:

پاسخ دهی اجتماعی و هیجانی خیلی کمی به دیگران نشان می دهند. عاطفی مثبت محدود دارند. دوره های تحریک پذیری، غمگینی یا بیمناکی توجیه نشده که حتی در مدت تعامل با مراقبت کنندگان بزرگسال که تهدید آمیز نیستند، آشکارند.

کودک الگوی مراقبت ناکافی مفرط تجربه کرده است:

غفلت یا محرومیت اجتماعی کودک به شکل برآورده نشدن مداوم نیازهای هیجانی اساسی برای تسلی، تحریک و محبت توسط بزرگسالان مراقبت کننده. تغییرات مرکز مراقبت کنندگان اصلی که فرصت تشکیل دادن دلبستگی های با ثبات را محدود می کنند. بزرگ شدن کودک در محیط های غیر عادی که فرصت برقرار کردن دلبستگی های انتخابی را شدیدا محدود می کنند.

ملاک ها برای اختلال طیف اتیسم برآورده نمی شوند:

قبل از 5 سالگی این اختلال آشکار می شود

سن رشدی کودک حداقل 9 ماه است

دلایل بروز اختلال دلبستگی واکنشی

از مهمترین دلایل بروز اختلال دلبستگی واکنشی عدم توجه به نیاز های کودک می باشد. این در صورتی است که  افسردگی، سن پایین و مشکلات مربوط به مصرف مواد در مادران این کودکان دیده می شود. علائم مشاهده شده ممکن است به علت ژن ها باشد. علائم آن احتمالا توسط منابع دیگر از دلبستگی دوران کودکی ایجاد می شود و ممکن است RAD به عنوان اختلال دلبستگی نامشخص باشد.

در صورتی که نیاز های کودک نادیده گرفته شوند و یا پاسخ احساسی والذین به این نیاز ها کافی نباشد، نمیتوان ارتباط ثابتی را با والدین خود برقرار نماید و یا آرامش و پشتیبانی را حس نماید.
بیشتر کودکان انعطاف پذیر هستند و این امکان وجود دارد که کودکانی که نادیده گرفته شده اند، در یتیم خانه بزرگ شده اند و یا چندین سرپرست داشته اند هم بتوانند ارتباطات سالمی را برقرار نمایند. هنوز دلیل بروز این اختلال در عده ای و عدم بروز ان در سایر کودکان مشخص نشده است. تئوری های متفاوتی در خصوص این اختلال و دلایل آن وجود دارد و به منظور درک بیشتر این حالت و بهبود تشخیص و درمان و گزینه های درمانی به درک بیشتری نیاز است.

راه و نحوه درمان کودک مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی در کودکان چیست؟

در روش درمان این اختلال علاوه بر کودک، والدین او هم از برنامه های درمانی بهره مند می شوند تا به بهبود کودک کمک کنند.

مشاوره:

درمانگران برای شناخت بیشتر کودک، توجه به نشانه ها و علت یابی این اختلال ممکن است به صورت جداگانه یا ترکیبی با کودک و والدین آن ملاقات کنند. آنها سعی می کنند از طرق مختلف الگوی رفتاری مشکل ساز در کودک را شناسایی کرده و در تغییر آن به کودک کمک کنند.

خانواده درمانی:

این درمان شامل همکاری با والدین کودک می شود و راهی برای ایجاد روابط سالم بین آن ها و کودک به شمار می رود. خانواده درمانی اغلب به فعالیت های سرگرم کننده و پاداش دهنده که پیوند دلبستگی را تقویت می کند، متمرکز است و همچنین به درک بیشتر والدین و رفتار مناسب آن ها برای بهبود کودک کمک می کند.

مداخله مهارت های اجتماعی:

در این برنامه به روابط اجتماعی کودک می پردازند و به آن شیوه تعامل مناسب در محیط های اجتماعی با دیگر کودکان هم سن و سال خود را می آموزند. معمولا در این درمان با نقش دادن والدین مهارت های اجتماعی را به کودک یاد می دهند.

کلاس های مهارت های فرزند پروری:

در این کلاس ها والدین را با تمامی خصوصیات کودکان مبتلا به اختلال دلبستگی واکنشی آشنا می کنند و راه های موثرتری را برای مدیریت در هنگام مواجه شدن با چالش های فرزندانشان آموزش می دهند.

درمان زود هنگام میتواند نتایج حاصل را بهبود بخشد. اهداف این روش های درمانی به منظور حصول اطمینان از این موارد صورت میگیرند:
برخورداری از محیطی ایمن و پایدار توسط کودک
ایجاد ارتباطات مثبت با والدین و سرپرستان توسط کودک
استراتژی های درمانی عبارتند از:
بهبود رشد کودک با مراقبت و پاسخ گویی و پرورش مناسب
استفاده از سرپرستان و یا پرستاران دائمی به منظور ایجاد محیطی پایدار برای کودک
ایجاد محیطی مثبت و انگیزشی و تعاملی برای کودک
توجه به نیاز های متناسب پزشکی و ایمنی و مسکن کودک
سایر خدماتی که برای کودک و خانواده وی مفید می‌باشند عبارتند از:
مشاوره روان شناسی فردی و خانوادگی
آموزش والدین و یا سرپرستان در خصوص این اختلال
کلاسهای آموزشی مهارت‌های والدین