بررسی انگیزه های بیرونی که از عوامل خارجی ناشی می شود و انگیزه های ذاتی که از عوامل درونی ناشی می شود، یکی از موضوعات تحقیقات روانشناسان است. محققان دریافته‌اند که هر نوع تأثیر متفاوتی که در رفتار فرد دیده می شود، اشاره بر پیگیری اهداف او دارد.
درک بهتر تأثیر انگیزه های بیرونی و ذاتی در رفتار انسان، به یادگیری شما در نحوه کار های مختلف کمک می کند.
انگیزه های بیرونی چیست؟
انگیزه بیرونی وقتی ایجاد می‌شود که انگیزه انجام یک رفتار یا انجام فعالیتی را داشته باشیم چراکه می‌خواهیم پاداش بگیریم یا از مجازات دوری کنیم.
شما رفتاری را انجام می دهید نه به خاطر این که از آن لذت می برید یا به نظر شما راضی کننده است، بلکه به این دلیل که انتظار دارید در ازای آن چیزی بدست آورید یا از چیز ناخوشایندی اجتناب کنید.
نمونه هایی از انگیزه های بیرونی
شرکت در یک ورزش برای کسب جوایز
تمیز کردن اتاق برای اجتناب از سرزنش والدین
شرکت در یک مسابقه برای گرفتن بورس تحصیلی
درس خواندن برای گرفتن نمره خوب
انگیزه های ذاتی چیست؟
انگیزه ذاتی وقتی ایجاد می‌شود که شما رفتاری را انجام می دهید که از نظر شما درست و پاداش دهنده است.
در این حالت شما بیشتر از اینکه بخواهید برای به دست آوردن پاداشی این رفتار را انجام دهید، فعالیتی را به خاطر خودتان انجام می‌دهید. در واقع رفتار شما پاداش خودتان است.
نمونه هایی از انگیزه های ذاتی
در یک ورزش شرکت می‌کنید چراکه این فعالیت برای شما لذت بخش است.
نظافت اتاق خود را انجام می دهید چراکه مرتب بودن را دوست دارید.
حل یک جدول کلمه را سرگرم کننده و هیجان انگیز می دانید.
مطالعه یک موضوع برای شما جذاب است.
تفاوت بین انگیزه های ذاتی و نگیزه های بیرونی چیست؟
یکی از دلایل فقدان یا کمبود محرک و نیروی انگیزشی پایدار در زندگی، تأکید و تکیه کردن بر عوامل محرک بیرونی است. انگیزه های ذاتی پایدار تر هستند و به مدتی طولانی، میل و انگیزه رسیدن به اهداف و خواسته ها را در وجود تان بیدار نگه می دارند.
انگیزه های ذاتی با هدف رضایت و لذتی انجام می شوند که نتیجه خود عمل یا رفتار است و انگیزه های بیرونی نتیجه میل به رسیدن به یک پاداش یا دور شدن از یک تنبیه هستند.
دلیل این موضوع کاملا مشخص است. زیرا انگیزه های بیرونی، وابسته به پاداش و تنبیه های خارجی هستند. پس زمانی‌که تنبیه و پاداش از بین برود یا به عبارت دیگر، خبری از عوامل خارجی نباشد، دیگر میلی برای رسیدن به خواسته یا هدفی خاص هم وجود نخواهد داشت. ضمن اینکه انگیزه های خارجی همیشه موقتی و غایی هستند و کنترلی بر آنها وجود ندارد.
وقتی انگیزه ای ذاتی، شما را به سمت انجام کاری می کشاند، در خود مسیر و حین انجام کار به لذت و رضایت دست پیدا می کنید. یعنی آنچه انجام می دهید، خودش پاداش و جایزه است. بنابراین اگر به‌درستی از عهده کار مورد علاقه‌تان برآیید، به منبعی از انگیزه دست خواهید یافت که تمام نشدنی است.
چه زمانی باید از پاداش های خارجی استفاده کرد؟
بیشتر افراد تصور می کنند که انگیزه ذاتی بهتر است، اما گرفتن این انگیزه همیشه در هر موقعیتی امکان پذیر نیست. گاهی اوقات شخص به سادگی تمایلی درونی برای انجام فعالیتی ندارد.
ارائه پاداش‌های بیش از حد نیز می‌تواند مشکل ساز باشد. هرچند، وقتی از انگیزه های بیرونی به طور مناسب استفاده شود، انگیزه های بیرونی هم می توانند ابزاری مفید باشند. از نمونه پاداش های خارجی می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:
به شخص انگیزه دهید تا چیز جدیدی یاد بگیرد.
شخص را بیشتر به فعالیتی علاقه مند کنید که علاقه ای به آن ندارد.
به افراد بازخورد بدهید تا مطلع شوند که عملکردشان با ارزش است.
وقتی شخصی از قبل به موضوع، کار یا فعالیتی علاقه مند است.
وقتی دادن پاداش باعث می‌شود فعالیتی به جای تفریح مانند کار احساس شود.
تاثیر پاداش بر انگیزه های ذاتی چیست؟
وقتی پاداش های خارجی فقط برای انجام کار خاص داده شود، انگیزه ذاتی کاهش می بابد:
اگر والدین هر بار که فرزندانشان کاری ساده را انجام می دهند، تعریف و تمجید های فاخر کمتری را نثار کودک خود کنند، انگیزه ذاتی کودک برای انجام آن کار در آینده کاهش می یابد.
تحسین می تواند انگیزه ذاتی را افزایش دهد:
دانشمندان دریافته اند که تعریف و تمجید از افراد وقتی که کاری را بهتر از دیگران انجام می دهند باز خورد مثبتی دارد و می تواند انگیزه ذاتی را بهبود بخشد. همچنین تحسین کردن نیز می تواند انگیزه ذاتی را افزایش دهد.
پاداش های غیر منتظره انگیزه های ذاتی را کاهش نمی دهند:
اگر به دلیل اینکه از یادگیری موضوعی لذت می برید، در امتحان نمره خوبی کسب کنید و معلم تصمیم می گیرد با کارت هدیه پیتزای مکان مورد علاقه تان شما را پاداش دهد، انگیزه اصلی شما برای یادگیری موضوع تحت تأثیر قرار نمی گیرد.
اما پاداش دادن در این شرایط باید با احتیاط انجام شود، چراکه افراد گاهی انتظار پاداش خواهند داشت.
انگیزه ذاتی بهتر است یا انگیزه بیرونی؟
انگیزه های مختلف می توانند کیفیت عمل را به میزان قابل توجهی تحت تأثیر قرار دهد گرچه می توانند همان رفتار را برانگیزند. محققان دریافتند که وقتی افراد انگیزه ذاتی دارند، کیفیت فعالیت آن ها بهتر و در نتیجه منجر به عملکرد بهتر، به ویژه در دراز مدت می شود. این افراد پرشور تر بوده و احساس تعهد شخصی قوی تری دارند.
در مواجهه با مشکلات پایدارتر هستند و همچنین خلاق تر بوده و احتمال دستیابی به ایده ها و راه حل های جدید در آن ها بیشتر است. اگرچه به نظر می رسد انگیزه ذاتی بهتر از انگیزه بیرونی است، اما مواقعی وجود دارد که انگیزه بیرونی مانند انگیزه ذاتی عمل می کند. این اتفاق زمانی می افتد که دلیل انجام کاری با ارزش های خود فرد همسو بوده و بنابراین فرد می تواند آن را نهادینه کند.
برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی آنلاین یا حضوری می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.
دیدگاه کاربران