به کودکان خود کمک کنیم در تروما

کودکان و نوجوانانی که تجربه تروما (trauma) داشته‌اند در معرض خطر بالای ابتلا به اختلال استرسی پس از ضایعه روانی (PTSD؛ post-traumatic stress disorder) و سایر پیامد‌های منفی سلامت احساسی، رفتاری و روانی قرار دارند که تمامی آن‌ها با هزینه‌های فردی و سلامت بالایی همراه هستند. باید به کودکان خود کمک کنیم در تروما، طیف گسترده‌ای از روش‌های روان‌درمانی برای پیشگیری از بروز پیامد‌های منفی مرتبط با تروما در کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کودکان و نوجوانان هر جامعه، ارزشمندترین سرمایه آن جامعه محسوب می‌شوند. همواره حساس‌ترین قشر جامعه نیز کودکان هستند و بیشتر از سایرین در معرض آسیب‌های روحی و روانی هستند و تحت تأثیر اتفاقاتی که در اطرافشان رخ می‌دهد قرار می‌گیرند. ظرافت و پاکی بعد روحی کودکان منجر به آسیب‌پذیر بودن آن‌ها می‌شود.
کودکان بر اساس عواطف بسیار ظریفی که دارند، حساسیت بسیار زیادی به نزدیکان خود به ویژه، به پدر مادر و خواهر و برادر خود نشان می‌دهند. هر گونه اتفاق ناگواری که ممکن است به خودشان و یا عزیزانشان ارتباط داشته باشد می‌تواند منجر به ایجاد تروما در آن‌ها شود ئ نیاز باشد به کودکان خود کمک کنیم در تروما . به همین دلیل است که در برخورد با کودکان و نحوه رفتار با آن‌ها باید حساسیت بسیار زیادی به خرج دهیم.

واکنش‌های معمول کودکان به تروما

مشکل در تمرکز
مشکل در یادگیری چیز‌های جدید
رفتار پرخاشگرانه نسبت به دیگران
رفتار پرخاشگرانه نسبت به خود
دل‌درد، سردرد و سرگیجه
غم و انزوا
بازی‌های خسته‌کننده یا شدید
فعالیت غیرطبیعی و متفاوت با گذشته
گریه کردن زیاد و فریاد زدن زیاد
چسبیدن به پدر یا مادر خود
بیدار شدن از خواب در شب
کابوس و خواب‌های بد تکرارشونده
ترس از تاریکی
ترس از صدا‌های بلند
ترس از تنها بودن

راهکار‌هایی برای والدین برای درمان ترومای کودک

دادن حس آرامش به کودک

در تجربهٔ این آسیب‌ها، نخستین اقدامات می‌توانند ساده‌ترین و مهم‌ترین باشند. القای حس آرامش به کودک و محبت بی‌قید و شرط از جمله همین اقدامات است. تصور کنید کودک تجربه یک تصادف رانندگی شدید را به عنوان یک تروما پشت سر گذاشته باشد. نیاز کودک در این مورد، نیاز به احساس امنیت است. امنیتی که از والدین یا مراقبان خود می‌گیرد. امنیت به کودک احساس ثبات می‌دهد و به او یاری می‌رساند تا تعاملش با دنیای اطراف را از دست ندهد.

درک احساسات کودک

به دلیل تکامل نیافتن قسمت‌های شناختی مغز، ممکن است کودک درکی از احساسات خود نداشته باشد. شناخت احساسات به درک و کنترل آن‌ها کمک می‌کند. به عنوان مثال، کودک پس از یک سانحه رانندگی شدید ممکن است احساساتی مانند ناامیدی را تجربه کند که با گذر زمان و تشخیص ندادن آن، احساساتش را در قالب احساس خشم در مدرسه و میان همسالانش نشان دهد. این موضوع پیامد‌های بد و ناخوشایندی را در مدرسه به همراه داشته باشد.
لزوماً صحبت در مورد احساسات ضروری نیست. بلکه آموزش آن می‌تواند از طریق بازی یا فعالیتی مشابه آن باشد. به عنوان مثال، دادن یک عروسک یا پتو به عنوان ابزار انتقال احساسات می‌تواند مفید باشد. از کودک خود در زمان‌های گوناگون در مورد احساس عروسکش سؤال می‌کنید و جواب‌ها، همان چیز‌هایی است که از درون کودک و احساساتی که تجربه می‌کند بیان می‌شود. البته به یاد داشته باشید تمام این موارد باید تحت نظر یک متخصص آگاه انجام شود.
به یاد داشته باشید کودک آسیب‌دیده در مرحله‌ٔ اول، نیاز به توجه و اطمینان از حضور شما دارد و استقلال داشتن پلهٔ بعدی خواهد بود. پس برای برقراری ارتباط مناسب از تماس چشمی به صورت مرتب استفاده کنید ئ به کودکان خود کمک کنیم در تروما . لحنتان کاملاً گرم و صمیمی و در عین حال اطمینان‌بخش باشد و از تکرار کلمات آرام‌بخش و نوازش کودک دریغ نکنید. در ضمن، نگران احساس خودکفایی در او نباشید، زیرا در این مرحله القای حس اطمینان و امنیت از هر چیزی واجب‌تر است.

حرف زدن با کودک

با کودکان صحبت کنید. بسیاری از والدین کودکان را از صحبت‌های بزرگسالان در مورد تجارب ناراحت‌کننده و احساسات دشوار کنار می‌گذارند. با انجام این کار، والدین بر این باور هستند که از فرزندان خود حفاظت می‌کنند اما کودکان خیلی بیشتر از آن چیزی که ما از آن آگاه هستیم احساس می‌کنند و مخصوصاً زمانی که چیزی از آن‌ها مخفی نگه داشته می‌شود، آن‌ها کنجکاو و نگران می‌شوند. بنابراین بهتر است با کودکان در مورد تجربه‌ها و احساسات خود و آن‌ها صحبت کنید.

قوی و قدرتمند تر بودن از کودک

در چنین مواقعی درمانگر ممکن است توانایی تقابل والدین با اتفاق پیش آمده را در نظر بگیرد. اگر والدین یا مراقبان کودک اعتماد به نفس، ثبات و توانایی بالایی نشان می‌دهند، درمانگر می‌تواند درمان را به سمت کودک معطوف کند. در غیر این صورت، والدین نیز باید همراه با کودک روند درمان را طی کنند تا بتوان به نتیجهٔ مطلوبی رسید. مسألهٔ مهم برای والدین این است که یاد بگیرند چگونه نارحتی‌های کودک خود را تحمل کنند، بدون این‌که خودشان دچار آسیب‌های جدی مانند استرس شوند.
یکی از اهداف اصلی آموزش والدین در بهبود ترومای کودک آموزش آن‌ها با هدف ارزیابی اثربخشی و ضعف‌هایشان در رابطه با تربیت است. هنگامی‌که کودکان می‌توانند درک کنند و بفهمند والدینشان قدرتمند و قادر به پذیرش مسئولیت شان هستند، احساس امنیت را تجربه خواهند کرد. داشتن چنین احساسی برای بهبود کودک ضروری است. گاهی ممکن است کودک بیش از اندازه خود را مسئول بداند و حتی در نقش کمک به والدین نیز برآید. اینجاست که والدین یا مراقبان منفعل بیشترین آسیب را به کودک وارد می‌کنند، زیرا باید پذیرفت کودک هنوز برای بهبود آمادگی لازم را ندارد و اضافه شدن نقش والدی برای او، خارج از چارچوب توانایی‌های ذهنی و روحی‌اش خواهد بود.
بهترین روش مقابله والدین در چنین شرایطی این است که کاری کنند تا کودک آن‌ها را بزرگ‌تر، قوی‌تر و داناتر ببیند. والدین باید نقش خود را به بهترین نحو انجام دهند و مسئولیت‌پذیری خودشان را به کودک نشان دهند تا او احساس امنیت کند.

مراقبت از خود یا خود مراقبتی خودتان

به عنوان والدین به یاد داشته باشید که مراقبت از خودتان یک گزینه نیست، بلکه یک ضرورت است. شما باید مطمئن شوید که از زندگی خود لذت می‌برید و تمام وقت خود را صرف مراقبت از دیگران نمی‌کنید. استراحت، خواب، بازی، غذا خوردن و ورزش، اجزای زندگی سالم هستند. اگر شخصاً قوی نباشید، نمی‌توانید به فرزندان خود نیز کمک کنید.
روی ارتباط عاطفی با فرزند خود تمرکز کنید. کودکان آسیب‌دیده اغلب از روابط ترس دارند. وظیفهٔ شما اطمینان و حفظ ارتباط عاطفی سالم با فرزندتان است.
حتماً از تماس چشمی با کودک خود استفاده کنید. این کار باید هر روز و در هر مکالمه انجام شود. به کودک خود بیاموزید که هنگام صحبت به شما نگاه کند و اطمینان پیدا کنید که هر زمان کودک خود را مخاطب قرار می‌دهید، با او ارتباط چشمی برقرار می‌کنید. این کار، ایمنی و امنیت را در کودک ایجاد می‌کند.
طبیعی است که در این مسیر و در اتفاقات ناگواری که ممکن است رخ دهند، شما به عنوان والدین خشم را تجربه کنید. اما کنترل خشم مهارتی است که به آن شدیداً نیاز دارید. کودک آسیب‌دیده ممکن است حساسیت‌های شما را فعال کند، اما شما می‌توانید به جای عصبانیت، خلاقیت به خرج دهید. بیاموزید که به غیر از عصبانیت، به یک نتیجه یا گزینهٔ هوشمندانه برای تقابل با کودک خود دست یابید. بیشتر از این‌که بخواهید او را مجازات کنید، روی ارتباطتان متمرکز شوید.
در مورد نوجوانان، مذاکره به عنوان یک شیوهٔ صحیح برای حل مشکلات ناشی از تروما، بیشتر توصیه می‌شود. نوجوان باید بداند که والد حضور دارد و با عشق و محبت کامل در کنار او‌ایستاده است.