اختلال دیکته نویسی یا Spelling Disorder عبارت است از ناتوانی در نوشتن صحیح، یادگیری و به خاطر سپردن الگو‌های املایی و کلمات. به عبارتی ساده‌تر افرادی که با اختلال دیکته‌نویسی دست و پنجه نرم می‌کنند، در نوشته‌های خود بیشتر از افراد همسنشان دارای غلط املایی هستند. این اختلال متمایز از اشتباهات رایج کودکان کلاس اول، دوم و سوم ابتدایی است.
نوشتن مستلزم به کارگیری مهارت‌های گوناگونی است. مهارت‌های مکانیکی نوشتن مانند دست‌خط، هجی کردن و نقطه‌گذاری از مهم‌ترین مهارت‌های مورد نیاز هستند. همچنین مهارت‌های زبانی مانند درک معنای کلمه‌ها و دستور زبان نیز مورد نیاز هستند. مهارت‌های تفکر مانند سازماندهی و برقراری ارتباط میان مطالب هم مهارت‌هایی هستند که دو بخش قبلی را تکمیل خواهند کرد. از این منظر می‌توان ادعا کرد که اختلالات دیکته‌نویسی بسیار متنوع هستند.
آیا اختلال دیکته‌نویسی نوعی اختلال در خواندن است؟
نارساخوانی و نارسا‌نویسی دو وضعیت عصبی متمایز هستند.
اگرچه به راحتی می‌توان آن‌ها را اشتباه گرفت زیرا علائم مشترک دارند و اغلب با هم بروز می‌کنند.
نارساخوانی یک تفاوت یادگیری است که یادگیری خواندن را برای کودکان دشوارتر می‌کند.
کودکی که دچار اختلال در خواندن است، ممکن است کندتر بخواند یا در تشخیص کلمات مشکل داشته باشد.
اغلب کودکان مبتلا به نارساخوانی در سطح پایین‌تر از حد انتظار، مطالعه می‌کنند. کودکان مبتلا به نارساخوانی ممکن است هنگام خواندن کلمات را به صدا تبدیل کنند یا حروف را به صدا‌ها مرتبط کنند.
اما اختلال دیکته‌نویسی کودکان شامل مشکل در عمل نوشتن است. مشکلات می‌تواند از مسائل مربوط به نوشتن فیزیکی کلمات تا مسائل مربوط به سازماندهی و بیان افکار به صورت نوشتاری متغیر باشد.
اختلال دیکته‌نویسی چگونه ظاهر می‌شود؟
اختلال دیکته‌نویسی کودکان معمولاً زمانی ظاهر می‌شود که کودکان برای اولین بار نوشتن را یاد می‌گیرند.
به این نوع اختلال، اختلال دیکته‌نویسی تکاملی هم می‌گویند.
افراد همچنین می‌توانند به طور ناگهانی پس از نوعی ضربه به سر یا مغز دچار اختلال دیکته‌نویسی شوند. به این به این نوع اختلال، اختلال دیکته‌نویسی اکتسابی می‌گویند.
انواع اختلال دیکته نویسی
اختلال وارونه نویسی و قرینه نویسی
یکی از اختلالات دیکته نویسی که از اهمیت بالایی برخوردار است، اختلال قرینه نویسی و وارونه نویسی می‌باشد. این اختلال کمترین شیوع را در بین این دسته از اختلالات دارد. این مشکل به شیوه‌ای خواهد بود که فرد نمی‌تواند جهت درست نوشتن را تشخیص دهد در نتیجه ممکن است کلمات را برعکس یا وارونه بنویسد. لئوناردو داوینچی، هنرمند بزرگ ایتالیایی، هم با این مشکل روبرو بوده است.
جا به جایی حروف
در برخی از موارد فرد ممکن است حروف را پس و پیش کند. به صورتی که کلمه معنای خود را از دست بدهد. برای مثال به جای «مدرسه» بنویسد «مردسه». این مشکل ممکن است ناشی از تفکیک شنیداری باشد یا حافظه دیداری فرد دارای اختلال باشد. در موارد نادر هم ممکن است به دلیل عدم درک صحیح از چپ و راست مربوط باشد.
جانشین کردن حروف به جای همدیگر
در رسم الخط فارسی برخی آوا‌ها را به کمک حروف مختلف می‌توان نوشت. برای مثال «ت» و «ط» یک آوا دارند. در نتیجه فرد ممکن است آن‌ها را به جای هم به کار بگیرد. این مشکل در نوشتار برخی از کلمات هم خود را به شیوه عمومی‌تری نشان داده است. به همین دلیل است که «باتری» و «باطری» هر دو درست هستند. در قدیم هم «تهران» را «طهران» می‌نوشتند.
جا انداختن بخشی از حروف یا کلمات
توجه به حروف و کلمات به حافظه دیداری مناسبی نیاز دارد. همچنین حافظه شنیداری فرد باید قوی باشد تا بتواند بین شنیدن و نوشتن یک کلمه ارتباط برقرار کند. ضعف در اجزای گفته شده ممکن است باعث شود فرد در نوشتن جمله، بخشی از یک کلمه یا کل آن کلمه را ننویسد. برای نمونه ممکن است فرد کلمه «مادر» را «مار» بنویسد.
اختلال در املای نشانه‌ها
در نوشتار فارسی برخی از کلمات حاوی حروف و صدا‌هایی هستند که بیان خواهند شد اما نوشته نمی‌شوند. برای نمونه در کلمه «مادَر» حرف «ـَ» تلفظ می‌شود اما نوشته نمی‌شود. یا در کلمه «بنَا» علامت تشدید به سختی قابل تشخیص خواهد بود.
از طرفی دیگر برخی از کلمات مانند «خواب» دارای حروفی هستند که تلفظ نمی‌شوند. در این موارد فرد ممکن است در تشخیص و جایگذاری حروف دچار مشکل شود.
عوارض اختلال دیکته نویسی
وقتی توانایی املایی کودک کمتر از همسالان همسن باشد، می‌تواند اعتماد به نفس او را تضعیف کند و منجر به عملکرد ضعیف در مدرسه شود.
ممکن است هم بر میزان نوشتن یک دانش‌آموز و هم بر پیچیدگی کار نوشتاری آن‌ها تأثیر بگذارد.
این دانش‌آموزان گاهی اوقات به دلیل ترس از اشتباهات املایی از استفاده از کلماتی که بخشی از واژگان گفتاری آن‌ها است اجتناب می‌کنند.
دانش‌آموزان دارای اختلال دیکته‌نویسی ممکن است تمایلی به شرکت در فعالیت‌های گروهی نداشته باشند، به خصوص آن‌هایی که شامل نوشتن روی تخته است، و کمتر در طول درس یادداشت‌برداری می‌کنند.
از آنجایی که مهارت‌های نوشتن در سرتاسر برنامه درسی ضروری است، کودکانی که در تکالیف و امتحانات نمره کمتری دریافت می‌کنند ممکن است نگرش منفی نسبت به مدرسه و یادگیری داشته باشند و در معرض خطر ابتلا به عزت نفس پایین قرار بگیرند.
فاجعه این است که املا یک عنصر تا حدودی سطحی نوشتن است و با راهبرد‌های مقابله‌ای مناسب و سازگاری در کلاس درس، اغلب می‌توان بر اختلالات دیکته‌نویسی و چالش‌های ناشی از آن غلبه کرد.
توجه داشته باشید که اگر مشکل زبانی اساسی حل نشود، مشکلات املایی می‌تواند فرد را تا بزرگسالی دنبال کند و بر فرصت‌های تحصیلات عالی و حتی انتخاب شغل و پیشرفت تأثیر بگذارد.
چرا کاردرمانی در درمان اختلال دیکته‌نویسی اهمیت دارد؟
کاردرمانی یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی در اختلالات دیکته‌نویسی است. چرا که کاردرمانگر با ارزیابی‌های دقیق و انجام تست‌های مختلف مهارت‌های حرکتی ظریف، برنامه‌ریزی حرکتی، حافظه و مهارت‌های ادراکی دیداری را در کودک مورد سنجش قرار می‌دهد و از این طریق می‌تواند به تشخیص غلط‌های املایی و درمان آن‌ها بپردازد.
توجه داشته باشید که تشخیص به موقع و انتخاب روش درمانی مناسب از جمله تاثیرگذارترین عوامل در درمان اختلال دیکته‌نویسی خواهد بود.
برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.
دیدگاه کاربران