اعتیاد رفتاری چیست؟

اعتیاد رفتاری هم مانند اعتیاد به مواد مخدر، نوعی اعتیاد واقعی محسوب می شود و زندگی افراد را به تباهی می کشاند. اعتیاد رفتاری به رفتار های اجباری و وسواس گونه ای گفته می شود که فرد کنترلی بر آن ندارد و نمی تواند تنها با اراده خود، دست از انجام آن بردارد. از اعتیاد رفتاری می توان به اعمالی همچون: پرخوری، روابط جنسی، قمار و اعتیاد به کار و اینترنت اشاره کرد. 

اعتیاد رفتاری همچون اعتیاد به مواد مخدر عوارضی دارد که زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. کنترل و درمان اعتیاد رفتاری نیازمند مداخلات حرفه‌ ای و مشاوره روانشناسی است. این اعتیاد همراه با رفتار های مزمن و وسواس گونه همراه است که باعث می شود فرد دچار استرس، اضطراب و تشویش شود که با مصرف مواد شیمیایی همراه نیست. 

برخلاف اعتياد به مواد مخدر، رفتار های اعتیادي در بیشتر مواقع نادیده گرفته می شود و چندان جدي گرفته نمي شوند چون اين نوع اعتياد با مصرف مواد شيميايي همراه نیست. از جمله عوامل و مسائل ديگري كه باعث مي شود تشخيص  رفتارهای اعتیادی دشوار شود اين است که رفتارهايي كه حالت اعتياد پيدا كرده اند در واقع جزيي از رفتار هاي روزمره انسان می شوند و رفتارهاي عجيب و غريبي نيستند كه بتوان غير عادي بودن آن ها را به راحتي تشخيص داد.

كار ها و رفتار هايی همچون خوردن و نوشيدن، كار كردن و لذت بردن از رابطه جنسي در واقع بخشي از زندگي هر انساني را تشكيل مي دهند. به همين علت است كه به اعتياد رفتاري اعتياد فرايند نيز گفته  مي شود. برخلاف مصرف مواد مخدر كه كاري غير طبيعي و غير عادي براي يك انسان سالم محسوب مي شود و عملی خلاف عرف جامعه است، رفتارهاي اعتيادي بخشي از فرايند زندگي انسان محسوب مي شوند. فقط زماني كه اين گونه رفتارها حالت وسواس و مخرب پيدا مي كنند به آنها رفتاري اعتيادي گفته مي شود.

نشانه های اعتیاد رفتاری

احساس اجبار و مشغولیت ذهنی برای انجام کار یا رفتاری.

دوری از بقیه ابعاد زندگی.

احساس ناتوانی در کاهش فعالیت مزبور.

تشدید رفتار اعتیادی.

اضطراب، افسردگی و احساسات ناخوشاید در اثر ترک رفتار اعتیادی.

دلایل بروز اعتیاد رفتاری چیست؟

عوامل خانوادگی و ژنتیکی:

همانگونه که عوامل خانوادگی و ژنتیکی در بروز تمامی اختلالات روانی موثر است. این عوامل در بروز اعتیاد رفتاری نیز بی تاثیر نیست. عوامل خانوادگی می تواند یکی از علل اصلی بروز اعتیاد رفتاری باشد، با این که در اغلب موارد این مسئله در بین خانواده ها نادیده گرفته می شود.

عدم مدیریت مشکلات و هیجانات:

از دیگر عوامل بروز اعتیاد رفتاری می توان به عدم مدیریت مشکلات و هیجانات اشاره کرد. بیشتر افرادی که در کنترل و مدیریت مشکلات و هیجانات خود ناتوان هستند، برای فرار و فراموش کردن آنها خود را در انجام برخی فعالیت ها غرق می کنند که همین مسئله زمینه ساز بروز اعتیاد رفتاری می شود.

لذت از انجام فعالیت اعتیاد آور:

بسیار کسانی که دچار اعتیاد رفتاری می شوند، از کاری که می کنند لذت می برند. در واقع این مسئله باعث ایجاد تمایل به تکرار آن رفتار در فرد است. 

وسواس فکری:

وسواس فکری یکی از اختلالات شایع روانی است که تکرار اعمال جبری از جمله نشانه های آن است. این اختلال می تواند باعث شود تا فرد به اعتیاد رفتاری دچار شود. 

اعتیاد به خوردن

تحقیقاتی که جدیدا انجام شدند نشان می دهند که واکنش مغز بعضی افراد به غذاها مثل واکنش به مواد اعتیاد آور است . شاید عجیب به نظر بیاد که می شود به غذا و غذا خوردن هم معتاد بود. غذاهایی که شکر، چربی و نمک دارند بیشتر باعث ایجاد اعتیاد به خوردن می شوند.

خوردن این غذاها می تواند به یک عادت تبدیل شود و واکنشی که مغز این افراد به این مواد غذایی نشان می دهد،  همچون واکنشی است که به مواد مخدر نشان می دهد. فردی که دچار اعتیاد به خوردن است، بیشتر می خورد و کمتر احساس سیری می کند. این افراد نمی توانند رفتار خودشان را به راحتی تغییر بدهند، حتی با اینکه بار ها تلاش کرده اند که این رفتار را عوض کنند. بنابراین به یک روش درمانی مناسب و موثر برای ترک اعتیاد رفتاری احتیاج دارند. 

اعتیاد به اینترنت

از ویژگی های اعتیاد به اینترنت می توان به موارد زیر اشاره کرد: 

وقتی فرد درگیر اینترنت میشه، زمان رو از دست میده.

اگر فرد زمان زیادی رو در اینترنت مصرف کند، بعد از آن احساس گناه می کند.

توجیه های غیرمنطقی برای استفاده زیاد از اینترنت می آورد.

علاقه ای به انجام کارهای دیگه ندارد

فقط زمانی که از اینترنت استفاده می کنه احساس شادی و آرامش دارد.

اگه در اینترنت نباشه، خلق منفی پیدا می کند.

به دلیل این رفتار اعتیادی فعالیت های فیزیکی و غذا خوردنش دچار مشکل می شود.

امکان داره به سردرد، گردن درد و کمر درد دچار شود.

نمی تواند به راحتی این اعتیاد رفتاری رو کنار بگذارد.

ساعات کمتری را صرف درس خواندن می کند و در مدرسه دچار مشکل می شود.

اغلب غذا رو جلوی کامپیوتر صرف می کند یا اصلا غذا نمی خورد.

با اینکه باید صبح زود بیدار شود، اما تا دیروقت از اینترنت استفاده می کند.

فضای مجازی این روزها قطعا یکی از مواردی است که همه ما را می تواند ساعت ها به خود مشغول کند . برای بعضی از افراد سر زدن به اینترنت و گشتن در آن تبدیل به یکی از عادت های زندگی و برای بعضی دیگر استفاده از اینترنت جنبه کاری داره و برای کار خود باید ساعت های زیادی از اینترنت استفاده کنند.

اما عده ای  نیز وجود دارند که به استفاده از اینترنت اعتیاد دارند و آن قدر زیاد به اینترنت وابسته هستند که این مسئله بر سلامتی، تحصیلات، زندگی و روابط بین فردی شان اثر منفی می گذارد.

اعتیاد به بازی های کامپیوتری

در محیط بازی کنترل محیط دست ما است و این احساس خوبی به ما می دهد. خیلی از کار هایی که نمی توانیم در دنیای واقعی انجام دهیم را می توانیم در بازی ها انجام دهیم. البته یکی از مواردی که در این رابطه باید بهش توجه بشود، بحث پرخاشگری و خشونت موجود در برخی از بازی ها است که می تواند اثرات آسیب زایی به همراه داشته باشه.

بازی های کامپیوتری مخصوصا در سنین نوجوانی وسیله ای برای تخلیه هیجان هستند و برای همین فرد را به سمت خود می کشاند. دنیای سرگرمی های کامپیوتری برای نوجوان یک محیط پاداش دهنده است و این فرآیندِ تشویقی در اعتیاد نوجوانان به بازی کردن موثر است.