آب و هوا، یکی از عوامل مهمی است که بر سلامت روان تأثیر بسیاری دارد. با داشتن اطلاعات کافی و مفید درباره‌ی تأثیرات آب و هوا بر سلامت جسمی و روانی، می‌توانیم دلیل برخی از تغییرات خلقی خود را بدانیم و آن‌ها را مدیریت کنیم. آب و هوای سرد و گرم هر یک به نوعی می‌توانند بر سلامت روان ما و احساسی که تجربه می‌کنیم اثرگذار باشند.
گرمای شدید، تأثیرات قابل توجهی بر سلامت‌روان در کنار تأثیرات جدی بر سلامت جسمانی دارد. برخی از گروه‌ها، از جمله افرادی که از قبل شرایط سلامت‌روانی دارند، به‌ویژه آسیب‌پذیر هستند. گرمای شدید با طیف وسیعی از اثرات سلامت‌روان در تحقیقات در طول سالیان متمادی همراه بوده‌است.
طبق آمار جهانی وقتی دما هوا افزایش می‌یابد، میزان خودکشی، جنایت و خشونت نیز افزایش می‌باید. حتی پلتفرم‌هایی مانند توئیتر نیز شاهد درصد بالایی از توئیت‌های نفرت‌انگیز و پرخاشگری در طول مدت فصول گرم است. محققان بر این باورند که در طول فصل‌های گرم سال میزان افسردگی و اضطراب نیز افزایش می‌یابد.
تأثیرات قطعی افزایش دمای هوا بر سلامت روان
اختلال در پیام رسان‌های عصبی
گرما همچنین بر انتقال‌دهنده عصبی سروتونین، یکی از مهم‌ترین تنظیم‌کننده‌های خلق و خو، تأثیر می‌گذارد که ارتباط نزدیکی با حفظ و کنترل پرخاشگری دارد. سروتونین به انتقال اطلاعات مربوط به دمای پوست به هیپوتالاموس مغز کمک می‌کند و در صورت لزوم واکنش‌های لرز و تعریق را کنترل می‌کند. بیماران مبتلا به افسردگی اغلب با این فرآیند تنظیم حرارت مشکل دارند. این واقعیت که با مصرف دارو‌های ضد افسردگی می‌توان از جذب سروتونین جلوگیری کرد و این مشکلات را بهبود بخشید، خود نشان‌دهنده وجود رابطه بین قرار گرفتن در معرض گرما و تولید سروتونین است.
خواب بی‌کیفیت
بسیاری از این تأثیرات منفی را می‌توان در خواب بی‌کیفیت ردیابی کرد. هرکسی که بدون بهره‌مندی از تهویه مطبوع و دمای متعادل، خواب را تجربه کرده است، می‌داند که قطعاً خواب بی‌کیفیتی خواهد داشت. با گذشت زمان، اثرات انباشته شده خواب بی‌کیفیت می‌تواند منجر به از دست دادن حافظه شود، و تحریک‌پذیری را افزایش دهد. خواب یک عملکرد بسیار پیچیده است و خواب ترمیم‌کننده ذهن و روان ماست. او خاطر نشان می‌کند که اختلال خواب اغلب محرکی برای شروع دوره‌های بیماری در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی است. این مورد به تنهایی نشانه‌ای است که خواب نقش مهمی در تنظیم خلق و خو دارد. خواب بی‌کیفیت ممکن است یکی از نتایجی باشد که مرتبط به روز‌های گرما سال است و منجر به کاهش سلامت روان می‌شود.
پیامد‌های اجتماعی
استرس‌های اجتماعی، دیگر دلیل تشدید‌کننده تأثیر گرما بر سلامت روان است. شاید یک رکود مالی داشته‌اید، شاید جامعه شما با یک بیماری همه گیر نیز دست و پنجه نرم می‌کند. وقوع زلزله و یا حتی سیل را تجربه کرده باشید. فشار‌های چندجانبه و همه‌گیر به سیستم روانی، قدرت تحمل را از بین می‌برد، در این مرحله مکانیسم‌های مقابله‌ای ناهنجاری همچون: مصرف مواد مخدر، خشونت خانگی، افکار خودکشی و… ریشه می‌گیرند. سپس تأثیرات نور و فیزیکی گرمای شدید بر مغز و تهدید واقعی امواج گرما بر روی بیماران افزایش می‌یابد.
تغییر خلق و خو و رفتار
قرار گرفتن در معرض دمای گرم منجر به واکنش‌هایی در بدن می‌شود که ممکن است باعث افزایش سطح هورمون استرس و دمای مغز شود. علاوه بر این، هوای بسیار گرم ممکن است سطح دوپامین و سروتونین را کاهش دهد (این‌ها واسطه‌های عصبی هستند که برای ایجاد احساس شادی بسیار مهم هستند. )
بر اساس باور‌های رایج، آب و هوا می‌تواند بر خلق و خوی ما تأثیر بگذارد. برخی از افراد ممکن است در هوای گرم احساس تحریک‌پذیری، اضطراب یا افسردگی بیشتری داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است از آفتاب لذت ببرند و احساس انرژی بیشتری داشته باشند.
افزایش خطر آسیب عصبی
تغییرات آب و هوا باعث آسیب به مغز و همچنین سلامت روانی و جسمی ما می‌شود. تأثیری که گرما می‌تواند بر روی مغز ما بگذارد، شامل افزایش خطر زوال عقل، فراموشی، و صرع، از جمله موارد دیگر است. مغز کودکان و نوجوانان به ویژه در برابر اثرات نامطلوب تغییرات آب و هوایی بیشتر در معرض خطر است.
اثرات فیزیولوژیکی
هوای گرم می‌تواند باعث بیماری‌های مرتبط با گرما شود، مانند گرمازدگی. این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که توانایی بدن برای تنظیم دمای بدن به دلیل دریافت گرمای بیش از حد از محیط یا فرآیند‌های متابولیک داخلی به خطر می‌افتد. بیماری‌های مرتبط با گرما می‌توانند مغز، قلب، کلیه‌ها، کبد و سایر اندام‌ها را تحت تأثیر قرار دهند و در صورت عدم درمان سریع می‌توانند کشنده باشند. هوای گرم همچنین می‌تواند باعث کم آبی، آفتاب سوختگی و سرطان پوست شود.
کاهش عملکرد شناختی
مطالعات متعددی آب و هوای گرم را با کاهش عملکرد شناختی مرتبط دانسته‌اند که منجر به کاهش بهره‌وری، اشتباه در قضاوت، اثرات مضر بر سلامت روان، افزایش خطر آسیب در محل کار و حتی افزایش جرم و جنایت می‌شود.
هوای گرم می‌تواند بر خلق‌وخو، رفتار، شناخت و سلامت روان تأثیر بگذارد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که هوای گرم باعث افزایش میزان پرخاشگری، خشونت، خودکشی و جرم و جنایت می‌شود. هوای گرم همچنین می‌تواند تمرکز، حافظه و تصمیم‌گیری را مختل کند. زیرا استرس ناشی از گرما می‌تواند جریان خون به مغز را مختل کند، دسترسی به اکسیژن و گلوکز را کاهش دهد و سطح هورمون‌های استرس را افزایش دهد.
گرما می‌تواند عملکرد مغز را کاهش دهد؟
گرمای زیاد هوا می‌تواند از چند طریق بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد. قسمتی از مغز به نام هیپوتالاموس که به تنظیم دمای درونی بدن کمک می‌کند ممکن است تحت شرایطی که در معرض گرمای زیاد هستید (به‌ویژه اگر عارضه‌ای هم داشته باشید) نتواند به طور معمول عمل کند. البته هیپوتالاموس عملکرد‌های زیاد دارد از جمله تنظیم گرسنگی و تشنگی، خلق و خو، تمایلات جنسی، فشارخون و خواب. پس واضح است که در شرایطی خاص، اتفاق بیولوژیکی خاصی در این قسمت رخ می‌دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد گرمای زیاد هوا می‌تواند دقت و حافظه فعال را سرکوب کند. در مطالعه‌ای معلوم شد دانشجویانی که در اتاق‌هایی بدون دستگاه خنک‌کننده درس می‌خواندند نسبت به دانشجویانی که در اتاقی کولردار درس‌خوانده بودند، در تست‌های ادراکی خود ۱۳. ۴ درصد بدتر نتیجه گرفته بودند.
گرمای هوا می‌تواند در سروتونین مغز نیز دخالت کند. سروتونین هورمونی است که در تنظیم خلق‌وخو و مهار رفتار‌های تهاجمی نقش دارد.
هرچند به تحقیقات گسترده‌تری نیاز است تا نحوهٔ واکنش مغز به گرمای زیاد را درک کنیم؛ اما واضح است که سیستم هورمونی مغز این میان نقش دارد.
برخی عوارض روحی روانی ممکن است بیمار را در معرض مشکلات مربوط به گرمای هوا قرار دهند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بیماری‌های روحی و روانی به‌خودی‌خود اثراتی بر تنظیم‌های حرارتی بدن می‌گذارند و در واقع در توانایی بدن برای خنک نگه‌داشتن خودش اختلال ایجاد می‌کنند؛ مثلاً طبق مروری بر مطالعات، افرادی که اسکیزوفرنی داشتند نسبت به کسانی که این عارضه را نداشتند، سخت‌تر می‌توانستند خود را با هوای خیلی گرم وفق دهند. در مطالعه‌ای جدیدتر که در سال ۲۰۲۱ انجام شد معلوم گردید قرارگرفتن در معرض هوای گرم با افزایش ریسک بستری‌شدن در بیمارستان در میان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مرتبط است.
برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.
دیدگاه کاربران