رفتار درمانی شناختی چیست؟

رفتار درمانی شناختی یا Cognitive Behavioral Therapy که معمولاً به شکل مخفف CBT مورد اشاره قرار می ‌گیرد، یکی از روش ‌های درمان بیماری‌ های روانی است. این روش تلاش می کند تا با تکیه بر ذهنیت و رفتار انسان‌ ها مشکلات مختلف انسان ‌ها از اضطراب و افسردگی تا انواع اختلالات شخصیتی را درمان کند.

تاریخچه

آرون بک روانپزشک آمریکایی و پروفسور بازنشسته دانشگاه پنسیلوانیا است و از او به عنوان پدر شناخت درمانی یاد می‌ شود. او کتاب‌ها و مقالات علمی زیادی را تالیف کرده است. نظریه ‌های پیشگامش نقش مهمی در شکل گیری روان درمانی شناختی داشته است.

همچنین پرسشنامه ‌ها، مقیاس‌ ها و گزارش دهی طراحی شده او کاربرد گستره ‌ای در تشخیص اضطراب و افسردگی دارند. از رفتار درمانی شناختی بک در درمان انواع اختلالات اضطرابی و افسردگی استفاده می‌ شود.

بک به افرادی که از مشکلات هیجانی رنج می‌ بردند کمک می‌ کرد تا این افکار را شناسایی کنند و مورد ارزیابی قرار دهند. در این راستا فرد قادر می‌ شود به صورت واقع بینانه‌تر فکر و احساسات بهتری را تجربه کند و در عملکرد خود پیشرفت داشته باشد.

بک اظهار داشت که مداخلات شناخت درمانی به فرد کمک می‌کند تا بتواند از تفکرات تحریف شده خود آگاهی یابد. افکار منفی که مدام در ذهن بیمار افسرده تکرار می‌شود طرحواره‌ های او را نشان می ‌دهند که در فرآیند درمانی با کمک درمانگر به چالش کشیده می‌ شوند تا در نهایت فرد بتواند باور های بنیادی منفی را اصلاح کند.

منظور از رفتار درمانی شناختی تنها یک گونه‌ی خاص از روان‌درمانی نیست، بلکه رفتار درمانی شناختی به علت گستردگی جنبه‌ علمی و نظری‌ اش، شامل الگو های بسیار متنوع روان ‌درمانی می‌ شود.

نظریه ‌های شناخت‌ درمانی (Cognitive Therapy)، رفتار درمانی عقلانی-هیجانی (REBT)، شناخت‌ درمانی مبتنی بر حضور ذهن (MBCT)، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، فراشناخت درمانی (Metacognitive Therapy)، رفتار درمانی دیالکتیک (DBT)، درمان چند وجهی (MMT) و بسیاری از نظریات دیگر زیر مجموعه‌ رفتار درمانی شناختی به حساب می آیند که همگی دارای سابقه‌ تجربی بالینی بسیار قدرتمندی هستند.

در رفتار درمانی شناختی افراد یاد می گیرند تا الگو های فکری مخرب و ناراحت کننده را که تاثیر منفی بر رفتار و احساس شان دارد را شناسایی کنند و تغییر دهند. روانشناسی که از تکنیک رفتار درمانی شناختی استفاده می کند به مراجع خود کمک می کند تا افکار منفی خود را که تاثیرات مخربی دارد از طریق رفتار درمانی شناختی، به چالش کشیده و افکار واقع گرایانه تری جایگزین کند.

فواید درمان شناختی رفتاری

آگاهی

افراد با آگاهی از افکار منفی و معمولا غیر واقعی که دارند و باعث می شود خلق و خوی آنها تغییر کند، رو به رو شده و می توانند الگوی تفکر سالم تری را شروع کنند.

درمان کوتاه مدت

روش رفتار درمانی شناختی نوعی درمان کوتاه مدت است که افراد می توانند با استفاده از آن در کوتاه ترین زمان به درمان مناسب دست یابند.

کنترل رفتار ناسازگار

نشان داده شده است که به طور موثر به بیماران در غلبه بر طیف گسترده ای از رفتار های ناسازگار کمک می کند.

هزینه مناسب

این شیوه درمان از برخی انواع راه های درمانی دیگر مقرون به صرفه تر است.

کمک به آینده

در رفتار درمانی شناختی افراد در کنار درمان، تکنیک هایی آموزش می بینند که در آن مهارت های مقابله ای را پیدا می کنند که در آینده نیز به آنها کمک می کند تا بتوانند مشکلات و چالش های زندگی خود را مدیریت کنند.

آیا رفتار درمانی شناختی باید توسط درمانگر انجام شود؟

هر بیماری و اختلالی زمانی که به شکل حاد در می آید باید با همکاری و هدایت متخصص درمانگر انجام شود. آشنایی با اصول رفتار درمانی شناختی می تواند به صورت فردی هم برای افراد مفید باشد. در این زمینه کتاب های زیادی در رابطه با تکنیک cbt نوشته شده است که می تواند به افراد در رابطه با تغییرات فکری و احساسی شان کمک کند.

تکنیک های CBT چه کمک هایی به ما می کند؟

افکار منفی را شناسایی کنید:

مهم است که یاد بگیرید چگونه افکار، احساسات و موقعیت ها می توانند در بروز رفتار های ناسازگار نقش داشته باشند. این فرآیند ممکن است دشوار باشد، به ویژه برای افرادی که با درون نگری دست و پنجه نرم می کنند، اما در نهایت می تواند منجر به کشف خود و بینش شود که یک قسمت اساسی از روند درمان است.

مهارت های جدیدی را تمرین کنید:

مهم این است که تمرین مهارت های جدیدی را شروع کنید که می توان در موقعیت های واقعی از آن ها استفاده کرد. به عنوان مثال، یک فرد مبتلا به اختلال ترس اجتماعی ممکن است شروع به تمرین مهارت های جدید مقابله ای و تمرین روش های اجتناب یا مقابله با موقعیت های اجتماعی کند که به طور بالقوه می تواند باعث عود اختلال وی شود.

اهداف خود را تعیین کنید:

تعیین هدف می تواند گامی مهم در بهبودی از بیماری روانی و کمک به شما در ایجاد تغییراتی برای بهبود سلامتی و زندگی باشد. در طول درمان CBT، یک درمانگر می تواند به شما در مهارت های تعیین هدف کمک کند و به شما یاد می دهد چگونه هدف خود را شناسایی کنید، بین اهداف کوتاه مدت و بلند مدت تمایز ایجاد کنید، اهداف خاص، قابل اندازه گیری، قابل دستیابی، مرتبط، مبتنی بر زمان را تعیین کنید و برای دستیابی به آن تمرکز کنید.

چه چیز هایی می تواند باعث ایجاد مشکل در دوره رفتار درمانی شناختی باشد؟

تغییر دشوار است

یکی از دشواری هایی که در دوره درمان برای افراد اتفاق می افتد، ترس از تغییر یا دشواری تغییر است. برخی از بیماران حتی از اینکه دارای مشکلات روانی هستند، آگاهی دارند و می توانند تشخیص دهند که افکار منطقی و سالمی ندارند، اما با این وجود تغییر همچنان برای آن ها دشوار است.

نیازمند خواستن مراجع برای تغییر است

برای اینکه رفتار درمانی شناختی موثر باشد، فرد باید آماده و مایل به صرف وقت و تلاش برای تجزیه و تحلیل افکار و احساسات خود باشد. چنین خودآزمایی می تواند دشوار باشد، اما راهی عالی برای یادگیری بیشتر در مورد چگونگی تأثیر وضعیت های درونی بر رفتارهای بیرونی است.

مواردی که CBT می تواند در آن مفید باشد

اضطراب، افسردگی، ترس، فوبیا (ترس از مکانهای شلوغ و ترس  اجتماعی)، استرس، پرخوری، اختلالات وسواسی اجباری، اختلال پس از حادثه استرس، اختلال دو قطبی و جنون، همچنین این روش می تواند در مواردی که فرد دچار مشکلاتی از قبیل عدم قدرت کنترل  خشم یا خود کم بینی و حتی در مورد مشکلات جسمی مانند خستگی ها و درد های مزمن هم موثر باشد.