درمان با ضربهٔ الکتریکی تشنج‌آور یا شوک درمانی یا ECT درمان اختلالات روانی با استفاده از عبور جریان برق از مغز می‌باشد. به نظر می‌رسد ECT باعث تغییراتی در بیوشیمی مغز می‌شود که می‌تواند به سرعت علائم اختلالات به خصوصی را تغییر دهد.
انواع شوک مغزی
دو طرفه که جریان برق از دو طرف سر عبور می‌کند.
یک طرفه که جریان الکتریکی فقط از یک طرف سر عبور می‌کند.
شوک مغزی برای چه کسانی مناسب است؟
۸۰ درصد افراد مبتلا به افسردگی حاد و ساده بعد از شوک مغزی بهبود پیدا می‌کنند. این روش همچنین گزینه مناسبی برای افراد مبتلا به بیماری‌های روانی شدید و جدی مانند اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی است. این روش همچنین برای افراد مبتلا به اختلالات حرکتی (کاتاتونیا) و سندروم نورولپتیک بدخیم نیز توصیه می‌شود. شوک مغزی ضرری برای زنان باردار ندارد.
شوک مغزی برای چه کسانی مناسب نیست؟
کودکان زیر ۱۱ سال مبتلا به اختلالات روانی نمی‌توانند شوک مغزی دریافت کنند. بیماران قلبی و افرادی که تحمل شل‌کننده‌های عضلانی و آرام بخش‌های کم اثر را ندارند، کاندیدای مناسبی برای شوک مغزی نیستند.
روش انجام الکتروشوک درمانی
این درمان در اتاق مخصوص الکتروشوک درمانی یا در اتاق عمل بیمارستان انجام می‌شود. گیرنده‌های امواج قلب و مغز به سینه و سر بیمار متصل می‌شوند و فرد تحت یک بیهوشی خفیف و عمومی قرار می‌گیرد.
پس از آن که بیمار به خواب رفت، یک جریان الکتریکی خفیف به جمجمه او وارد که باعث یک تشنج مختصر در بیمار می‌شود.
این مراحل کل فرآیند الکترو شوک درمانی است که در چند دقیقه تمام می‌شود و سپس بیمار به اتاق بهبودی منتقل می‌شود.
در اتاق بهبودی، یک پرستار به صورت منظم و دقیق ضربان قلب و فشار خون بیمار را تا زمانی که به اندازه کافی هوشیار شود و بتواند به اتاق خود یا منزل بازگردد هم چنان ارزیابی می‌کند.
خطرات شوک درمانی
گیجی:
بلافاصله بعد از درمان، فرد دچار گیجی می‌شود، که می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. ممکن است فرد نداند کجاست و به چه دلیلی آنجاست. درموارد نادر، گیجی چند روز یا بیشتر طول می‌کشد. گیجی عموماً در افراد مسن‌تر مشهود‌تر است.
فراموشی:
برخی افراد مشکلاتی در یادآوری اتفاقاتی را که درست قبل از درمان، هفته‌ها یا ماه‌های یا در موارد نادر سال‌های پیش از درمان افتاده، مشکل دارند. این حالت فراموش پس گستر نامیده می‌شود. فرد ممکن است طی هفته‌هایی بعد از درمان نیز در یادآوری اتفاقات مشکل داشته باشد. برای اکثر افراد این مشکلات حافظه معمولاً طی چند ماه بعد از درمان بهبود می‌یابد.
عوارض جانبی جسمی:
در روز‌هایی که ECT اجرا می‌شود، برخی افراد دچار حالت تهوع، سردرد یا درد بدنی می‌شوند. این حالات بعد از دریافت دارو درمان می‌شوند.
عوارض پزشکی:
مانند سایر فرآیند‌های پزشکی، خصوصاً فرآیند‌هایی که شامل بیهوشی هستند، خطر عوارض پزشکی وجود دارد. طی ECT، ضربان قلب و فشار خون افزایش می‌یابد و در موارد نادر می‌تواند به مشکلات جدی قلبی بیانجامد. اگر فرد مشکل قلبی دارد ممکن است شوک درمانی بیشتر خطرآفرین باشد.
کاربرد‌های الکترو شوک درمانی
درمان اختلال افسردگی اساسی
بیشترین کاربرد الکتروشوک درمانی در اختلال افسردگی اساسی و اختلال دو قطبی است. در حال حاضر، سریع‌ترین و موثرترین درمان موجود برای این نوع بیماری ECT تشخیص داده شده است.
الکترو شوک درمانی برای درمان بیمارانی که مبتلا به اختلال افسردگی اساسی هستند و از درمان‌های دارویی نتیجه نگرفته‌اند و یا دارو را تحمل نکرده‌اند، و علائم تشدید یا روان‌پریشانه مثل میل شدید به خودکشی یا آدم کشی دارند یا علائم برجسته‌ای از سراسیمگی یا بهت دارند، بسیار مؤثر است.
نتایج حاصل از مطالعات کنترل شده تأیید می‌کنند که تا ۷۰% از بیمارانی که از دارو‌های ضد افسردگی نتیجه نگرفته‌اند، ممکن است از روش ECT بتوانند به خوبی نتیجه بگیرند.
از مدت‌ها پیش اینگونه تصور می‌شد که کمک روش ECT در درمان افسردگی هذیانی یا همان روان‌پریشانه در مقایسه با غیر روان‌پریشانه بهتر عمل خواهد کرد. اما مطالعات اخیر نشان دادند که پاسخ دهی حملات افسردگی اساسی همراه با خصایص روان‌پریشانه به ECT بیشتر از اختلال افسردگی غیر روان‌پریشانه نیست.
اما با توجه به اینکه حملات افسردگی اساسی با خصایص روان‌پریشانه را صرفاً نمی‌توان با دارو‌های ضد افسردگی درمان کرد، استفاده از روش الکتروشوک درمانی برای برطرف کردن این نوع اختلال بیشتر مورد توجه می‌باشد.
به نظر می‌رسد اختلال افسردگی اساسی که همراه با خصایص ملانکولیک از جمله علائم بسیار شدید، کندی روانی-حرکتی، سحرخیزی، تغییرات شبانه روزی، کاهش اشتها و وزن و سراسیمگی می‌باشد واکنش خوبی به الکتروشوک درمانی بدهد.
بیماران سالمند در مقایسه با بیماران جوان، کندتر به درمان ECT پاسخ می‌دهند. البته باید توجه کرد که الکترو شوک درمانی حمله افسردگی اساسی را درمان می‌کند، اما از آن پیشگیری نمی‌کند مگر آنکه به مدت طولانی و به شکل نگهدارنده تکرار شود.
درمان اسکیزوفرنی
ECT در درمان علائم اسکیزوفرنی حاد نیز مؤثر است و به خصوص اختلال اسکیزوفرنی که همراه با علائم مثبت برجسته کاتاتونی یا علائم عاطفی باشد، بیش از بقیه به ECT پاسخ می‌دهد.
اثر بخشی ECT در بیمارانی مبتلا به اسکیزوفرنی تقریباً با دارو‌های ضد روان‌پریشی مساوی است، ولی در مدت کوتاه‌تری ممکن است نتیجه دهد.
درمان حملات شیدایی یا‌مانیا
روش ECT در درمان حملات حاد‌مانیا حداقل با داروی لیتیم برابری می‌کند. حملات‌مانیا را می‌توان در کوتاه مدت هم درمان و هم پیشگیری کرد ولی در درمان حملات‌مانیا عموماً از روش ECT در موقعیت‌هایی استفاده می‌شود که همه رویکرد‌های دارویی موجود، ممنوعیت‌های معینی داشته باشند.
یکی از ویژگی‌های روش درمان ECT سریع بودن نسبی پاسخ آن است و این موضوع در بیمارانی که رفتار‌مانیک آن‌ها سطوح خطرناکی از اتلاف قوا برایشان ایجاد کرده مفید است.
ECT را نمی‌توان برای بیمارانی تجویز کرد که داروی لیتیوم مصرف می‌کنند زیرا لیتیوم ممکن است آستانه تشنج را پایین بیاورد و به این ترتیب تشنجی طولانی ایجاد می‌شود.
بیماری اعتیاد
یکی دیگر از کاربرد‌های الکتروشوک درمانی، درمان بیماری‌های روانپزشکی همراه و زمینه ساز(هم‌ابتلایی) در بیماران مبتلا به اعتیاد و درمان عوارض روانی سوء مصرف مواد مخدر از جمله عوارض روانی مواد روانگردان می‌باشد.
ECT روشی برای درمان اعتیاد نیست، بلکه در درمان بیماری‌ها و حالت‌های عصبی و روانی که با مصرف مواد مخدر ایجاد شده مؤثر است که البته بیشتر مربوط به مواد مخدر صنعتی و روانگردان هستند.
برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.
دیدگاه کاربران