اختلال مصرف مواد محرک در طی 20 سال گذشته در سطح جهان به شکل قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. این افزایش چنان آسیب های متنوعی ایجاد کرده است که به یکی از مشکلات اصلی پزشکان تبدیل شده است. اختلال مصرف مواد محرک از دارو هایی مانند، آمفالمین، متامفتامین و کوکائین، ایجاد می شود که تاثیر مستقیم و فعال کننده روی دستگاه عصبی مرکزی و خودمختار دارند.
مواد محرک با اسامی رایجی همچون، کریستال، یخ، کریستال مت و سرعت در بازار به صورت خوراکی به شکل قرص یا قابل تدخین و تزریق در دسترس افراد قرار می گیرد. اختلال مصرف مواد محرک باعث ایجاد خشونت و رفتار های پرخاشگرانه می شود. مصرف زیاد این مواد باعث ایجاد حملات وحشت زدگی، افکار پارانویید و روان پریشی شود. برخی از این مواد که به آمفتامین شباهت نزدیکی دارند مانند، افدرین، پسودوافدرین و فنیل پروپانولامین بسیار خطرناک هستند و علائم روان پریشی شدید و مرگ شخص را به دنبال دارند.
ملاک های تشخیص اختلال مصرف مواد محرک
مصرف زیاد:
مواد محرک معمولا بیشتر یا طولانی تر از آنچه مورد نظر فرد بوده مصرف می شود.
عدم توانایی در کاهش یا کنترل:
تمایل مداوم به مصرف مواد محرک باعث می شود تا فرد توانایی کاهش دادن یا کنترل مصرف ماده محرک را نداشته باشد.
تلاش برای به دست آوردن:
افرادی که به اختلال مصرف مواد محرک دچار هستند زمان زیادی را برای به دست آوردن مواد، مصرف آن و بهبود از تاثیرات آن صرف می کنند.
تمایل زیاد:
این افراد اشتیاق غیر قابل کنترلی نسبت به مصرف ماده محرک دارند.
ناتوانی در امور روزمره:
دچار بودن به اختلال مصرف مواد محرک باعث می شود تا فرد توانایی برآورده کردن تعهدات در محل کار، مدرسه یا خانه را نداشته باشند.
تشدید تمایل به مصرف به دلیل مشکلات:
این افراد تمایل به تشدید ماده محرک به دلیل داشتن مشکلات مداوم یا مکرر اجتماعی یا میان فردی که برایشان ایجاد می شود را دارند.
رها کردن زندگی:
به صورت عادی افرادی که دچار اختلال مصرف مواد محرک هستند، فعالیت های اجتماعی، شغلی و حتی تفریحی خود را رها می کنند و تنها توجه آنها به مصرف مواد محرک است.
مصرف حتی در زمان خطر:
این افراد حتی در زمانی که مصرف مواد محرک از لحاظ جسمانی خطرناک است نیز به مصرف مداوم ادامه می دهند.
مصرف با وجود آگاهی:
مصرف ماده محرک با وجود آگاهی از داشتن مشکل جسمانی یا روانشناختی مداوم یا عود کننده که احتمالا در اثر ماده محرک ایجاد یا تشدید شده است، ادامه می یابد.
مواد محرک اعتیاد آور هستند و مصرف کنندگان آن ممکن است در مدت یک هفته به اختلال مصرف مواد محرک دچار شوند. در زمانی که فرد دچار اختلال مصرف مواد محرک می شود، در صورت محرومیت، نشانه های ترک ظاهر خواهد شد. پرخوابی، اشتهای زیاد و ملال از نشانه های ترک مواد محرک هستند.
محرک ها دومین ماده مورد سوء مصرف بعد از ماری جوانا هستند که دغدغه های زیادی را امروزه برای جوامع جهانی بوجود آورده است. آمفتامین ها و کوکائین از طریق افزایش میزان ماده شیمیایی طبیعی دوپامین در مغز تاثیر خود را نشان می دهند. دوپامین در حرکت بدن، انگیزه و تقویت رفتار های پاداش دهنده نقش دارد. توانایی این دارو در آزاد سازی سریع سطح بالایی از دوپامین در مناطق پاداش دهنده مغز، به شدت به تقویت رفتار مصرف این ماده می انجامد و باعث می شود شخص بخواهد تجربه سرخوشی و لذت ناشی از آن را تکرار کند.
عوامل ایجاد کننده اختلال مصرف مواد محرک
متاسفانه با توجه به افزایش نرخ مصرف مواد توسط نوجوانان عزیز کشورمان، خانواده های بسیاری درگیر این مشکل بزرگ هستند. قطعا درمان توسط مشاوره روانشناسی آنلاین یا حضوری، بزرگترین کمک به خانواده ها می باشد. جهت رهایی از این بحران خانمان سوز از مشاوره خانواده و پزشک متبحری کمک بگیرید.
ژنتیک، عوامل محیطی و عوامل روانی از جمله عوامل خطر آفرین، در ایجاد اختلال مصرف مواد محرک است.
عوامل روانی:
اگر فرد، مبتلا به اختلالاتی چون اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلال شخصیت ضد اجتماعی و سایر اختلالات مصرف مواد باشد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به مصرف مواد محرک قرار خواهد داشت.
ژنتیک:
همبستگی بین اختلال سلوک در دوران کودکی و اختلال شخصیت ضد اجتماعی در دوران بزرگسالی با ابتلا به اختلال مصرف مواد محرک در دوره های بعدی زندگی مشاهده شده است.
عوامل محیطی:
عامل محیطی که می تواند منجر به اختلال استفاده از مواد محرک شود: استفاده مادر از کوکائین هنگام بارداری و بعد از تولد، قرار گرفتن در معرض خشونت اجتماعی در دوران کودکی، داشتن خانواده‌های بی ثبات و تماس داشتن با فروشندگان یا گروه های بزهکار، را می توان نام برد.
اختلال مصرف مواد محرک چه تاثیراتی بر بدن دارد؟
افرادی که به صورت استنشاقی از مواد محرک استفاده می کنند، عوارضی چون احتقان بینی، سوراخ شدن تیغه بینی، سینوزیت و خون ریزی مخاط بینی خواهند شد.
افرادی که از روش تدخین استفاده می کنند، احتمال آن که به ذات الریه، سرفه و برونشیت دچار شوند، بسیار زیاد است.
کسانی که از تزریق برای مصرف مواد محرک استفاده می کنند، معمولا آثار تزریق روی دست ها مشهود است، از طرفی خطر ابتلا به ویروس نقص ایمنی اکتسابی و هپاتیت به دلیل استفاده از سوزن سرنگ های آلوده همواره تهدیدی برای این دسته از افراد است.
از دیگر آسیب های جسمی که اختلال مصرف محرک می تواند ایجاد کند می توان به، سکته قلبی، ایست قلبی، درد قفسه سینه، ایست تنفسی و سکته مغزی اشاره کرد. مصرف متامفتامین، اختلالات عصبی-شناختی، بیماری های لثه، دهان و دندان و زخم های دهان بیشتر مشاهده می شود، اما عوارض ریوی در مورد مصرف مواد متا مفتامینی به دلیل دفعات کمتر مصرف آنها در طول روز شیوع کمتری دارد. در صورت مصرف مقادیر زیاد کوکائین و دیگر مواد محرک، مرگ می تواند رخ دهد.
نشانه های مسمومیت با مواد محرک
- کاهش ضربان قلب
- تعرق یا لرزش
- تهوع یا استفراغ
- کندی تنفس
- درد قفسه سینه
- بزرگ شدن مردمک چشم
- کاهش وزن
- بی قراری یا کندی روانی-حرکتی
- ضعف عضلانی
- گم گشتگی
- تشنج
- حرکت پریشی
- اغما
معمولا افرادی که دچار این اختلال هستند، قبل از شروع این علائم دچار سرخوشی و افزایش نیرو، فعالیت بیش از اندازه، پرگویی، حساسیت بیش از اندازه، گوش به زنگ بودن، تنش، خشم، اختلال در قضاوت و خود بزرگ بینی می شوند.
برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.
دیدگاه کاربران