اختلال سوگ چیست؟

اختلال سوگ نوعی اختلال است که معمولا در اثر از دست دادن عزیز یا عزیزانی در شرایط مختلف از جمله، سیل، زلزله، آتش سوزی و… ایجاد می شود. این اختلال عموما با غم و اندوه که پاسخ طبیعی به از دست دادن عزیزان است اشتباه گرفته می شود. غم و اندوه از دست دادن عزیزان معمولا با گذشت زمان کمتر می شود، در حالی که فردی که دچار اختلال سوگ است، با گذر زمان نه تنها حال اش بهبود پیدا نمی کند بلکه احساسات شدیدتر، بلند مدت و دردناک تری پیدا می کند که ممکن است زندگی روزمره فرد را مختل کند.

افرادی که یکی از عزیزان خود را از دست داده و غم و اندوه طبیعی را تجربه می کنند معمولا سه مرحله زیر را پشت سر می گذارند:

پذیرش از دست دادن فرد در واقعیت

اجازه به خود برای سوگواری و تجربه درد فقدان

عادت به عدم وجود فرد مرحوم و شرایط جدید

برقراری روابط با دیگران

این مسیر طبیعی در اندوه فردی می باشد که عزیزی را از دست داده است.  اما اگر بعد از گذشت یک سال شما همچنان نمی ‌توانید این احساسات را از سر بگذرانید، احتمالا دچار اختلال سوگ شده اید. اگر اینچنین است، باید به دنبال درمان آن باشید. کمک گرفتن از روانشناسان به شما کمک ‌‌‌می‌کند که با فقدان کنار بیایید و احساس پذیرش و آرامش به دست آورید.

اختلال دیگری که ممکن است با سوگ اشتباه گرفته شود، اختلال استرس پس از سانحه است. در اختلال استرس پس از سانحه، برانگیختگی بیش از حد ناشی از یادآوری حادثه آسیب‌ زا و تمرکز بر روی خود حادثه و صحنه مرگ به جای تمرکز بر فرد از دست‌ رفته است. فرد مبتلا به اختلال پس از سانحه، درگیر خاطرات مثبتی که با فرد از دست رفته داشته، نیست، در حالی‌که معمولاً مبتلایان به اختلال سوگ، همه خاطرات عزیز از‌دست ‌رفته شان را، اعم از مثبت و منفی، بار ها در ذهن خود مرور می ‌کنند.

شایع ترین علائم و نشانه های اختلال سوگ

اندوه شدید، درد و نشخوار فکری در اثر از دست دادن فرد مورد علاقه.

تمرکز بر مرگ فرد مورد علاقه و عدم توانایی بر تمرکز بر چیزهای دیگر.

تمرکز بیش از حد بر خاطرات فرد مورد علاقه یا دوری کردن شدید از یادآوری خاطرات وی.

اشتیاق و هوس شدید و پایدار نسبت به فرد فوت شده.

مشکل در پذیرفتن مرگ.

بی‌حسی و انزوا.

تلخ‌ کامی نسبت به فقدان.

احساس اینکه زندگی بی معنی و بدون هدف است.

کم اعتماد بودن نسبت به دیگران.

ناتوانی در لذت بردن از زندگی یا فکر کردن درباره خاطرات مثبت فرد مورد علاقه.

تشخیص اختلال سوگ

اختلال سوگ در دفترچه راهنمای تشخیصی رسمی ‌انجمن روانپزشکان آمریکا ذکر نشده است. اما این یک وضعیت واقعی است و امکان دارد فرد را ناتوان کند. برخی متخصصین معتقد هستند که اگر شش ماه تا یک سال پس از رخ داد یک تراژدی هنوز احساس غم و اندوه حاد را دارید ممکن است اختلال سوگ داشته باشید. در مطالعه ای در سال 1997  تیمی از متخصصان بهداشت روان با استانداردی برای تشخیص غم پیچیده مواجه شدند. آن‌ ها معیار های تشخیصی زیر را برای کمک به تعیین اینکه آیا شخصی دچار اختلال سوگ شده است یا خیر تدوین کرد‌ند. که این موارد شامل:

پس از تجربه یک اتفاق تلخ احساس غم و غصه تا شش ماه بعد ادامه یابد.

احساس غم و اندوه آن‌قدر زیاد باشد که فرد مدام یاد درگذشت عزیزش شود و احساس تنهایی و بی انگیزگی برای زندگی کند.

حداقل دو مورد از علائم شوک را مانند عصبانیت، دشواری در اعتماد به دیگران و ناتوانی در پذیرش مرگ داشته باشد.

علائم بیش از یک ماه مدام در حال کاهش و افزایش باشند.

علائم منجر به اختلال قابل توجهی در زندگی فرد شود.

عوارض اختلال سوگ چیست؟

متخصصین روانشناس متوجه شده اند که بسیاری از نشانه های اختلال سوگ به نشانه های اختلال افسردگی شباهت دارد. حتی ممکن است فردی که دچار اختلال سوگ است، به اختلال افسردگی نیز دچار شود. در مواردی که مرگ عزیز از دست رفته خشونت آمیز و ناگهانی باشد ممکن است فرد PTSD را نیز تجربه کند. افسردگی می تواند باعث بدتر شدن علائم اختلال سوگ شده و عوارضی همچون، افکار خودکشی، اضطراب، سوء مصرف مواد را نیز در فرد ایجاد کند.

چگونه از اختلال سوگ پیشگیری کنیم؟

صحبت کردن:

حرف زدن دربار‌ه‌ی اندوه و گریه کردن، از باقی ماندن در ناراحتی و اندوه جلوگیری ‌‌‌می ‌کند. اطمینان داشته باشید که هر چقدر هم تجربه شما دردناک باشد، در بیشتر موارد اگر به خود اجازه دهید تا آن اندوه را حس کنید، کم کم کاهش ‌‌‌پیدا می کند.

حمایت شدن:

اعضای خانواده، دوستان، گروه ‌های حمایتی اجتماعی شما همگی گزینه‌ های خوبی برای کمک به شما برای کنار آمدن با سوگ هستند. شما ممکن است بتوانید گروه‌ های حمایتی که مربوط به نوع خاصی از سوگ هستند مثل فوت همسر یا فرزند، پیدا کنید. می توانید از روانشناس خود بخواهید که منابع محلی را به شما معرفی کنند یا شما را عضو گروه هایی که به این منظور تشکیل می شوند، کنند.

استفاده از مشاوره:

 با کمک گرفتن از یک مشاور روانشناس در مدت زمان کوتاهی پس از تجربه‌ی فقدان، ‌‌‌می ‌توانید احساسات خود پیرامون فقدان را بکاوید. و توانایی استفاده از روش‌های سالم کنار آمدن با اندوه را بیاموزید. این روش‌ ها ‌‌‌می توانند به شما کمک کنند افکار و باور‌ های نادرست در مورد زیاد دشوار بودن کنار آمدن با اندوه را از خود دور کنید.

غم و اندوه یک احساس دشوار است که ممکن است هر کسی در زندگی تجربه کند و در بسیاری از موارد به سختی می ‌توان احساسات از دست دادن و اندوه همراه آن را تحمل کرد. تماس با دوستان و خانواده می‌ تواند میزان زیادی از غم و غصه شما را کاهش دهد سعی کنید با دوستان و خانواده و حتی جامعه ارتباط داشته باشید.

اگر شما شخصی را می شناسید که اختلال سوگ را تجربه می‌ کند می‌ توانید با کمک به این افراد برای یافتن درمان مناسب برای وضعیت آن‌ ها کمک کنید. سعی کنید هر چند وقت به آن ‌ها سر بزنید و آن‌ ها را با خود بیرون ببرید تا بتوانید کمکی برای کاهش غم و غصه آن‌ ها انجام دهید.