فرسودگی شغلی چیست؟

فرسودگی شغلی (Job Burnout)، ذهنیتی است که با استرس طولانی ‌مدت و حل‌ نشده همراه بوده و می‌ تواند بر کار و زندگی شما تأثیر منفی بگذارد. در دنیای ایده‌آل، هیچ کس فرسودگی شغلی را تجربه نمی ‌کند. با این حال، جستجوی عبارت علائم فرسودگی شغلی در سال ۲۰۲۰، در مقایسه با سال قبل ۲۴٪ افزایش داشته است.

بسیاری از افراد در طول مسیر شغلی خود، با تمام عشق و علاقه‌ ای که به کارشان دارند، دچار فرسودگی شغلی می ‌شوند. ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که یک پروژه عظیم را با موفقیت به پایان برسانید، اما انگیزه لازم برای شروع یک پروژه دیگر را در خود حس نکنید. دلیل ایجاد چنین شرایطی، می‌ تواند این باشد که بخش اعظمی از انرژیتان را در زندگی شخصی مصرف کرده ‌اید و یا شاید هم خسته هستید.

اصطلاح فرسودگی شغلی یک اصطلاح نسبتاً جدید است که اولین بار در سال ۱۹۷۴ توسط هربرت فروید نبرگر در کتاب ” Burnout: The High Cost of High Achievement” مطرح شد. او در ابتدا فرسودگی شغلی را اینگونه تعریف کرد: از بین رفتن انگیزه یا مشوق، به ویژه در مواردی که فداکاری فرد نسبت به یک علت یا رابطه نتواند نتایج مطلوب را ایجاد کند.

فرسودگی شغلی واکنشی به استرس طولانی‌ مدت یا مزمن شغلی است و با سه بعد اصلی مشخص می‌شود: خستگی، بدبینی (همذات‌پنداری کمتر با شغل) و احساس کاهش توانایی حرفه ‌ای.

علائم فرسودگی شغلی

علائم عاطفی:

به علائم غمگینی و افسردگی و کاهش انرژی در کارمندان خود حساس باشید. نشانه ‌هایی مانند احساس شکست و زیر سؤال بردن خود، احساس درماندگی، شکست خوردن، انزوا، افزایش دیدگاه‌ های منفی و بدبینی، افت رضایت و کاهش احساس موفقیت. برخی علائم مشابه بیماری ‌های روانی مانند افسردگی نیز ممکن است در آنها ببینید. فرسودگی شغلی بر کارهای روزمره در محل کار و حتی در امور مربوط به خانه نیز تأثیر می‌ گذارد.

علائم شناختی:

وقتی احساس می‌ کنید مهارت‌ هاي شناختي کارمندی مثل حافظه، تمرکز و توجه، خلاقیتش نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده و نسبت به وظایف خود احساس منفی دارد. همچنین این افراد اغلب در مورد باور به توانایی خود احساس کفایت نداشته و عزت نفس کاریشان از بین می ‌رود.

علائم جسمانی:

افزایش بیماری ‌های روان ‌تنی مثل درد، خستگی و بی‌ خوابی، تنش بی‌ دلیل ماهیچه ‌ها، مدام بی انرژی بودن، سردرد یا بدن درد مزمن، سیستم ایمنی ضعیف و بیمار شدن مداوم، تغییر در اشتها و استرس مزمن که می ‌تواند ریشه بخش عمده این علائم مانند سردرد و یا مشکلات روده و معده باشد.

علائم رفتاری:

افزایش بیماری‌ های روان‌تنی مثل درد، خستگی و بی‌خوابی، تنش بی ‌دلیل ماهیچه ‌ها، مدام بی انرژی بودن، سردرد یا بدن درد مزمن، سیستم ایمنی ضعیف و بیمار شدن مداوم، تغییر در اشتها و استرس مزمن که می ‌تواند ریشه بخش عمده این علائم مانند سردرد و یا مشکلات روده و معده باشد.

علائم انگیزشی:

انگیزش درونی کارکنان فرسوده کاهش می ‌یابد و صفات کاری مثبتی مثل تعصب، اشتیاق، علاقه و آرمان ‌خواهی در آنها از بین می ‌رود. همچنین نشانه ‌های دیگری مثل کناره ‌گیري جسمی و ذهنی از دیگر کارمندان، ناامیدی و سرخوردگی در محیط کار نیز در اين افراد به چشم می ‌خورد.

عوامل پرخطری که باعث ایجاد فرسودگی شغلی می شود

فشار زمانی غیر معقول

کارمندانی که می ‌گویند زمان کافی برای انجام کارشان دارند، ۷۰ درصد کمتر از دیگران احتمال دارد فرسودگی شغلی را تجربه کنند. افرادی که نمی ‌توانند زمان بیشتری در اختیار داشته باشند، مانند پزشکان اورژانس و آتش ‌نشانان، در خطر بالاتری از فرسودگی هستند.

عدم ارتباط با همکاران و حمایت از طرف مدیر

حمایت مدیر سپری روانی در مقابل استرس ایجاد می ‌کند. کارمندانی که حمایت کامل مدیر خود را احساس می ‌کنند، ۷۰ درصد کمتر از دیگران ممکن است دچار این عارضه شوند.

عدم شفافیت در وظیفه

تنها ۶۰ درصد از کارکنان می ‌دانند دقیقاً چه انتظاری از آن ‌ها می ‌رود. هنگامی که انتظارات مدام در حال تغییر هستند، کارمندان ممکن است در تلاش برای درک اینکه چه کاری از آن‌ ها انتظار می ‌رود درمانده شوند.

حجم کاری غیر قابل مدیریت

زمانی که حجم کاری غیر قابل ‌مدیریت به نظر برسد، خوش ‌بین‌ ترین کارمندان نیز احساس ناامیدی می ‌کنند. احساس از پا در آمدن می‌ تواند به سرعت منجر به فرسودگی شغلی شود.

رفتار غیر منصفانه

کارمندانی که احساس می ‌کنند با آن‌ها تبعیض ‌آمیز رفتار می ‌شود، دو تا سه برابر بیشتر احتمال دارد دچار سطح شدیدی از فرسودگی شوند. تبعیض در محل کار می‌ تواند شامل مواردی همچون جانب‌ داری کردن، حقوق غیرمنصفانه و سوءرفتار یک همکار باشد.

مراحل بروز فرسودگی شغلی

آغاز شیرین

اغلب افراد با احساس هیجان و اشتیاق وارد محیط کاری جدید می ‌شوند. در این مرحله تعهد کاری بالا همراه با سطح بهره‌ وری بالا دارند، اغلب عملکرد بسیار خلاقانه ‌ای خود خود نشان می ‌دهند. به راحتی مسئولیت قبول می‌ کنند و برای اثبات خود از هیچ تلاشی فروگذار نمی ‌کنند و در عین حال رضایت شغلی بالایی دارند.

شروع استرس

فرد کم‌کم دچار احساس خستگی و سردرگمی می‌ شود و احساس می‌ کند بعضی روزهای کاری سخت ‌تر هستند. خوش ‌بینی فرد کاهش می‌ یابد. علائمی ناشی از استرس و اضطراب مثل کاهش تعاملات اجتماعی، فشارخون بالا، خستگی، عدم تمرکز، فراموش‌کاری، کاهش بهره‌وری، نارضایتی شغلی، کمبود خواب یا کاهش کیفیت خواب، تحریک پذیری، عدم تعامل اجتماعی، بهره‌وری کمتر، ضربان غیر معمول قلب، اجتناب از تصمیم‌گیری، تغییر در اشتها یا رژیم غذایی، غفلت عمومی از نیاز های شخصی، دندان‌قروچه در شب، سردرد و تپش قلب شروع می ‌شوند.

استرس مزمن

فرد تقریبا همیشه استرس دارد و برخی علائم مرحله دوم با شدت بیشتری خود را نشان می ‌دهند. به وجود آمدن یک تغییر قابل توجه در سطوح استرس را حس می ‌کنید. از انگیزه گرفته تا تجربه استرس دائم. علائم این مرحله عبارت‌اند از بی ‌تفاوتی، رفتار خشونت‌آمیز، احساس ترس و تنفر، افزایش مصرف کافئین و نیکوتین نداشتن سرگرمی، مهلت‌ های کاری یا اهداف از دست رفته، خستگی مداوم هر روز صبح، بیماری جسمی، تاخیر مکرر برای کار، کینه‌ توزی، فاصله گرفتن از دوستان یا خانواده، عصبانیت یا رفتار پرخاشگرانه، بی ‌تفاوتی، خستگی مزمن، نگرش بدبینانه، انکار مشکلات در محل کار یا خانه، احساس تهدید یا وحشت، احساس فشار یا خارج از کنترل بودن شرایط.

فرسودگی

بی ‌توجهی به نشانه ‌های مرحله سوم باعث مبتلا شدن به مرحله چهارم نمودار فرسودگی شغلی در زندگی کاری کارمندان می‌ شود. این مرحله همان مرحله فرسودگی شغلی است. جایی که دیگر علائم بحرانی شده ‌اند و مستلزم مداخله هستند. ادامه حالت عادی اغلب در این مرحله امکان ‌پذیر نیست زیرا کنار آمدن با آن به طور فزاینده ‌ای دشوار می ‌شود. همه ما تحمل محدودی داریم و مهم این است که در این مرحله به دنبال کمک و درمان باشید. علائم رایج این مرحله عبارت‌اند از: وسواس در مورد مسائل کاری، سردرد های مزمن، تمایل به ترک جامعه، دور شدن از محل کار یا دوستان و خانواده، انزوای اجتماعی، نادیده گرفتن نیاز های شخصی، تغییرات رفتاری، توسعه ذهنیت فرار کننده، احساس خالی شدن در داخل، وسواس بر مشکلات در محل کار یا زندگی، نگاه بدبینانه به کار و زندگی، افزایش علائم جسمانی، شک به خود، تغییرات رفتاری، مشکلات مزمن معده یا روده.