اختلال احتکار یا ذخیره سازی چیست؟

اختلال احتکار یا ذخیره سازی اختلالی است که افراد با مشکل مداوم در دور ریختن اموال یا دل کندن از آن ها مشخص می شوند. این افراد به ارزش واقعی این اموال توجهی ندارند و صرفا این مشکل به علت نیاز خیالی به ذخیره کردن اشیاء و ناراحتی بابت دور ریختن آن ها مربوط می شود. افرادی که دچار اختلال احتکار یا ذخیره سازی هستند معمولا دچار به هم ریختگی مکان زندگی به دلیل انباشته شدن وسایل غیر ضرری هستند.

وجود اختلال احتکار یا ذخیره سازی باعث بروز اختلالات دیگری نیز در افراد می شود که می تواند به زندگی آن ها آسیب های جدی وارد کند. اگر از این افراد بخواهید به هر دلیلی این اشیاء بی مصرف را دور بریزند، این افراد دچار ناراحتی فراوانی می شوند.

فرد مبتلا به اختلال احتکار یا ذخیره سازی که نوعی اختلال وسواس است، ممکن است دارایی ‌هایی را که دیگر کاربردی ندارند، به دلیل وابستگی احساسی به آن‌ ها یا با باور به این‌که در آینده به آن‌ ها احتیاج پیدا خواهند کرد، این وسایل را نگه دارند.

انباشته شدن لوازم غیر ضروری و فقدان نظم و پاکیزگی می‌تواند ایمنی و سلامت فرد را در خانه به خطر بیندازد. به این ترتیب، اختلال احتکار می‌تواند مشکلات اجتماعی، شغلی و عملکردی ایجاد کند که نه تنها خود فرد بلکه اطرافیانش را تحت تاثیر قرار می‌ دهد.

انگیزه های احتکار و ذخیره سازی

احساس ارزشمندی لوازم:

برخی از افراد تصور می کنند، چیزهایی را که گرد هم جمع کرده اند، اجناسی ارزشمند هستند که روزی کاربرد زیادی برای آنها خواهد داشت. اینگونه افراد با کمک اعضای خانواده خود و مراجعه به موقع به مشاوره روانشناسی و حتی روانشناس آنلاین زندگی شاد و راحت را طی خواهند کرد.

یادگیری از خانواده:

بسیاری از فرزندان بر اساس رفتار خانواده خود که به احتکار و جمع آوری لوازم غیر ضروری می پردازند، اختلال احتکار یا ذخیره سازی ذر این افراد می تواند ریشه ژنتیکی یا روانشناختی داشته باشد.

دل‌بستگی:

احساس دل‌بستگی به لوازم احتکار شده و بی استفاده از دیگر دلایلی است که افراد مبتلا به اختلال احتکار یا ذخیره سازی بیان می کنند. این افراد به گفته خودشان هر کدام از این وسایل یاد و خاطره آرامبخشی را برایشان یادآوری می کند.

اختلال احتکار در DSM-IV وجود نداشت و در آنجا به روان شناسان بالینی توصیه می شد، اگر احتکار کردن در افراد به سطوح افراطی برسد، می توانند آنها را مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری اعلام کنند، و اگر آنها معیارهای اختلال شخصیت وسواسی- اجباری را نیز داشته باشند، می توانند هم مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری (OCD)، و هم مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی- اجباری (OCPD) اعلام شوند.

اما روان شناسان اخیراً به این نتیجه رسیده اند که احتکار کردن اشیا در بسیاری موارد از سایر اختلالات نورولوژیک و پسیکولوژیک (از جمله،OCD و OCPD) مستقل است. به این ترتیب، در DSM-5 یک طبقۀ تشخیصی مجزا به آن اختصاص داده شده است.

معیار های DSM 5 برای اختلال احتکار یا ذخیره سازی

عدم توانایی در دور ریختن

عدم توانایی در جدا شدن چیزهای بی مصرف، کم‌کم به تعداد آن‌ ها می ‌افزاید و باعث شلوغ شدن و انباشته شدن آن ‌ها در اتاق‌ ها و دیگر بخش‌ های خانه شود. به ویژه در جاهایی که رفت و آمد و دیگر کار های روزمره در آن انجام می ‌شود. به همین دلیل است که اتاق نشیمن تبدیل به یک انباری بی‌نظم و ترتیب می‌ شود. اگر مکان ‌های مهم خانه خلوت‌اند برای این است که فرد دیگری آن بخش‌ها را تمیز و مرتب می‌کند تا بتوانند در آن خانه زندگی کنند.

عدم تحمل رنج و استرس

این افراد احساس می کنند باید این لوازم را برای روز مبادا نگه دارند. از طرفی دور ریختن این اشیاء رنج و استرسی برای شان به همراه دارد که تحمل آن را ندارند.

ناتوانی در دور ریختن چیز های بی مصرف

افرادی که دچار اختلال احتکار یا ذخیره سازی هستند به سختی می توانند چیز هایی را که دارند دور بریزند، برای این افراد تفاوتی نمی کند که این چیز ها ارزشمند باشند یا بی ارزش.

آسیب های فردی و اجتماعی

اختلال احتکار یا ذخیره سازی باعث می‌شود در عملکرد اجتماعی، شغلی، خانوادگی و دیگر بخش‌ های مهم زندگی فرد، رنج و نابسامانی پدید آید. این افراد به دلیل داشتن این اختلال از داشتن یک زندگی معمولی محروم می شوند.

اختلال احتکار یا ذخیره سازی همراه با دلایل دیگر

مال اندوزی افراطی:

این افراد تصور می کنند با جمع آوری فراوانی و شدید اشیائی که مورد نیاز آن ها نیست، دست به ما اندوزی برای رهایی از مشکلات مالی احتمالی می کنند.

بینش خوب: افرادی که دچار اختلال احتکار یا ذخیره سازی هستند از مشکل ساز بودن این عمل خود آگاه هستند اما احساس خوبی از این عمل دارند.

بینش ضعیف: فرد تا اندازه‌ای باور دارد که رفتار هایش در زمینه‌ی احتکار و انبار کردن مشکل ‌زا نیستند هر چند شواهد و دلایل خلاف این باور را اثبات کند.

باور های هذیانی: فرد بر این باور است که باورها و رفتارهای او مشکل‌زا نیستند.

سبب شناسی اختلال احتکار یا ذخیره سازی

تحقیقات نشان داده عوامل ژنتیکی تاثیرات بسیار زیادی در این اختلال دارد. در این رابطه می توان به ویژگی بارز دودلی در خویشاوندان درجه ی اول افراد مبتلا اشاره کرد. در زندگی افراد مبتلا اغلب وقایع آسیب زا و استرس زا قبل از شروع این اختلال رخ داده است، اشاره کرد.

افرادی که دچار اختلال احتکار یا ذخیره سازی هستند، اختلال شخصیت وسواسی-اجباری (OCPD)، اختلال وسواسی-اجباری (OCD)، اختلال توجه / اختلال بیش فعالی (ADHD) و افسردگی نیز دارند. اختلالات شناختی، باور های ناسازگارانه و رفتارهای اجتنابی نیز از عوامل دخیل در اختلال احتکار یا ذخیره سازی می باشد.

افرادی که دچار مشکلات پردازش و دسته بندی اطلاعات هستند، افرادی که حافظه ضعیف یا مشکل در مهارت های تصمیم گیری دارند، ممکن است بیشتر در معرض تهدید قرارداشته باشند.

ممکن است اختلال احتکار یا ذخیره سازی با اضطراب اجتماعی همراه باشد، و آنها ممکن است بر اشیاء تکیه کنند تا نیازهای ذهنی و عاطفی خود را برآورده کنند. اموال آنها حافظه، احساس آسایش، هویت و تکمیل زندگی خود را فراهم می کند. به همین دلیل برای این افراد بسیار سخت است که مواردی را که ممکن است برای دیگران بی فایده به نظر برسد، دور انداخته و یا از بین ببرد.

برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.