ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا چیست؟

ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا نوعی پاسخ وحشت ‌زا در مغز ایجاد می‌ کند که باعث می‌شود ماده ‌ای شیمیایی آزاد شود. این ماده شیمیایی باعث می‌شود فرد بیشتر از حالت عادی احساس اضطراب کند. برخی افراد می ‌توانند این اضطراب را آرام کنند، اما برخی دیگر قادر به این کار نیستند و آن را بزرگ می‌ کنند و در نتیجه ترس شدیدی به آنها دست می‌ دهد.

ترس از تاریکی اغلب در دوران کودکی شروع می ‌شود و به‌عنوان بخشی از فرایند رشد طبیعی در نظر گرفته می ‌شود. این نوع فوبیا اغلب به دلیل عدم وجود محرک دیداری در شب است. اگر ترس از تاریکی بر روند زندگی و الگوی خواب تأثیر مخرب داشته باشد باید به پزشک متخصص مراجعه شود.

علائم ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا چیست؟

علائم جسمی:

مشکلات تنفسی، سفتی یا درد قفسه ‌ی سینه، ضربان قلب تند، احساس سوزش و لرزش بدن، سرگیجه، ناراحتی معده، تعریق.

علائم روانی:

احساس اضطراب شدید، نیاز به فرار از موقعیت، احساس جدایی از خود و احساس غیرواقعی بودن، از دست‌ دادن کنترل یا احساس دیوانگی، حس مرگ یا از‌دست ‌دادن هوشیاری، حس ناتوانی در برابر ترس.

نحوه تشخیص ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا 

برای تشخیص ترس از تاریکی، باید به سراغ پزشک بروید و در مورد تمام علائم خود در هنگام تاریکی با او صحبت کنید. همچنین اگر در گذشته سابقه مراجعه به روانپزشک را داشتید، لازم است تا این نکته را نیز به دکتر خود بگویید. پس از آن، پزشک ممکن است با استفاده از معیارهای تشخیصی کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی که به آن DSM-5 گفته می شود، مراحل تکمیلی تشخیص فوبیا را انجام دهد توصیه می شود در صورت احساس اضطراب به خصوص در تاریکی، مشکل خواب یا سایر علائم مرتبط با ترس از تاریکی، با پزشک خود صحبت کنید.

دلایل ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا 

ژنتیک

طبق تحقیقات در خانواده‌ هایی که یکی از افراد دچار نوعی اختلال اضطرابی و یا یکی از انواع فوبیا هستند، به احتمال بیشتری فوبیای تاریکی در آن‌ ها بروز پیدا می‌ کند.

والدین مضطرب

برخی از کودکان با دیدن ترس و اضطراب والدینشان در مورد مسائل خاص، ترسیدن را یاد می‌ گیرند. اما همیشه ترس‌ های کودک شبیه والدین نیست. ذهن خلاق کودکان می‌ تواند ترس را به شکل‌ های دیگر نشان دهد.

رویداد های استرس زا

یک حادثه بد، مثل تصادف یا یک اتفاق وحشتناک ممکن است باعث شروع ترس از تاریکی شود. بی توجهی به ترس اولیه، به مشکلات اضطرابی فرد دامن زده و می ‌تواند منجر به ایجاد ترس‌ های دیگر نیز شود. شرطی سازی ترس در واقع در مجاورت با همین رویداد های بیرونی صورت می‌ گیرد.

والدین بیش از حد مراقب

برخی از والدین بیش از حد نگران و مراقب کودک خود هستند، این مسئله باعث بوجود آمدن یک اضطراب کلی در او شده و این وابستگی بیش از حد، باعث ناراحتی والدین و در آخر خود کودک می‌ شود.

کابوس های شبانه

گاه افراد به دلیل کابوس ‌هایی که در شب می‌ بینند از تاریکی می ‌ترسند به همین دلیل اغلب نمی ‌توانند در تاریکی مطلق بخوابند و دچار آشفتگی می ‌شوند. کابوس ‌ها در بزرگسالی منشأ روانی دارند و می‌ توانند نشان دهنده‌ وجود مشکل یا اختلال در روان فرد باشند. مشغله ‌های کاری، شکست‌ های عشقی، حوادث تلخ و ناگوار و یا از دست دادن اعضای خانواده از علل آشفتگی‌های روانی و به دنبال آن‌ها کابوس دیدن و ترس از تاریکی هستند.

ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا و اختلالات خواب

نیکتوفوبیا ممکن است با یک اختلال خواب مانند بی‌ خوابی همراه باشد. مطالعه ‌ای که بر روی دانشجویان یک دانشگاه که اختلال بی ‌خوابی دارند انجام شد نشان داد که حدود نیمی از آن‌ها از تاریکی می ‌ترسند. محققان پاسخ دانشجویان به سر و صدا را در زمان روشنایی و تاریکی بررسی کردند. افرادی که بیشترین مشکلات خواب را داشتند در تاریکی با شنیدن صدا بیشتر وحشت زده می ‌شدند.

راه های مقابله با ترس از تاریکی

قبل از خواب مراقبه کنید

قبل از خواب در مکانی آرام به مراقبه بپردازید. بهتر است مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه را قبل از خواب ترک کنید. کافئین باعث فعال شدن سیستم عصبی و بالا رفتن ضربان قلب می ‌شود.

به‌تدریج اتاق خواب خود را تاریک کنید 

خوابیدن در تاریکی، خواب آرام و عمیق ‌تری ایجاد می‌ کند. برای این کار لازم نیست که یک ‌باره در تاریکی مطلق فرو روید. می ‌توانید چراغ کنار تخت خود را روشن بگذارید و کمی بعد آن را خاموش کنید.

ترس خود را به چالش بکشید

 اگر در نیمه شب صدایی شنید که شما را نگران کرد بهتر است با آن روبرو شوید تا متوجه شوید که علت ترس واقعی نیست. باید قبل از احساس ترس واقعیت را بررسی کنید.

فضای اتاق خود را دلپذیر کنید

 برای مقابله با ترس از تاریکی می‌ توانید فضای اتاق خود را تزیین کنید. با استفاده از رنگ ‌های گرم فضای اتاق خود را شاد کنید. بهتر است اتاق خود را از هرج‌ و‌ مرج حفظ کنید.

راه های درمان

مواجهه درمانی

مواجهه ‌درمانی یکی از روش ‌های روان‌ درمانی است که باید تحت نظر روانشناس انجام شود. در این روش فرد به ‌مرور در معرض چیزی که از آن می ‌ترسد قرار می ‌گیرد، تا جایی‌ که دیگر آن چیز باعث احساس اضطراب و وحشت نشود. فرد ممکن است از طریق تجسم موقعیت ترس یا قرار گرفتن در موقعیت واقعی با ترس مواجه شود.

درمان شناختی

این نوع درمان به فرد کمک می‌کند تا احساس اضطراب خود را شناسایی کند و افکار مثبت یا واقع‌ بینانه ‌تری را با آن جایگزین کند. برای درمان ترس از تاریکی، به فرد این آگاهی داده می ‌شود که همیشه قرار گرفتن در تاریکی با خطر همراه نیست.

دارودرمانی

هنگامی‌که شدت ترس زیاد است، ممکن است لازم شود پیش از جلسات روان ‌درمانی از درمان دارویی برای کاهش اضطراب استفاده شود. توجه داشته باشید که درمان دارویی تنها علائم را کاهش می‌دهد و علت زمینه ‌ای ترس را درمان نمی‌ کند.