دلایل گرایش به اعتیاد

بررسی دلایل گرایش به اعتیاد با افزایش روز افزود افرادی که دچار اعتیاد می شوند امروزه تبدیل به یکی از دغدغه های اصلی متخصصین شده است. یکی از بدترین خطراتی که ممکن است جوانان و نوجوانان با آن رو به‌ رو شوند اعتیاد به مواد مخدر خطرناک مانند تریاک، هروئین ،کوکائین ،حشیش، ماری جوانا، ال اس دی و … است.

برای برخی ممکن است مصرف مواد مخدر تنها یک ماجراجویی ساده باشد، در حالی که اصلاً تصوری از اینکه این ماجرا جویی زندگی‌شان را دستخوش چه تغییرات بزرگ و مشکلاتی خواهد کرد باشد.

اما آنچه ممکن است اتفاق بیفتد این است که فرد ممکن است در شرایط بحرانی روحی، روانی و یا جسمانی، گرایش بیشتری به مصرف مواد مخدر از خود نشان دهد. همانطور که گفته شد، ممکن است علل و عوامل مختلفی برای گرایش افراد به مواد مخدر و اعتیاد وجود داشته باشد.

دلایل گرایش به مواد مخدر

ژنتیک

در رابطه با گرایش به اعتیاد می توان گفت که برخی افراد به صورت کاملا ژنتیکی تمایل به مصرف مواد مخدر دارند، زیرا اینگونه افراد معمولا دارای سابقه خانوادگی در اعتیاد هستند و به شکلی ریشۀ زیستی در اعتیاد دارند. در حقیقت مجموعه ای از تغییرات ژنتیکی می تواند باعث شود تا برخی افراد نسبت به دیگران از آسیب پذیری بیشتری نسبت به اعتیاد برخوردار باشند.

زمینه های خانوادگی

الگو های نامناسب رفتاری اطرافیان منجر به تقلید کورکورانه نوجوانان از آنان می شود . سیگار کشیدن ، نوشیدن الکل ، اعتیاد به مواد مخدر و سایر کجروی های اخلاقی در خانواده موجب بد آموزی و زمینه سازی برای شروع انحرافات و آسیب های اجتماعی در فرزندان می شود .

در چنین خانواده هایی نوجوانان به جای این که به فکر انجام فعالیت های مثبت و سازنده باشند مدام در صدد یافتن راه هایی برای مقابله با آثار این بحران ها هستند و در بدترین شرایط نیز خود درگیر آن می شوند.

عوامل محیطی

محیط زندگی افراد می تواند تاثیر بسزایی در گرایش افراد به اعتیاد و یا پرهیز از آن داشته باشد. به طور کلی تجربه نشان داده است که افراد از محیط زندگی خود و اطرافیانی که با او در ارتباط هستند، تاثیرات بسیاری می پذیرد. حتی اگر فردی در یک خانواده سالم تربیت شده باشد و هیچ کدام از اعضای خانواده معتاد نباشند، محیط اجتماعی می‌تواند به شکلی فرد را درگیر انواع اعتیاد ها نماید.

به طور مثال شیوع فقر و بیکاری در اجتماع باعث افزایش فشارهای روانی بر افراد شده و می‌ تواند میزان ابتلاء به اعتیاد را به‌ شکلی افزایش دهد. شرایط زندگی افراد و محیطی که در آن زندگی می کنند، می تواند از مهم ترین عوامل ایجاد اعتیاد و علل گرایش به اعتیاد باشند.

فقر خانواده

به رغم این که بین فقر مادی خانواده و اعتیاد به مواد مخدر هیچ ارتباطی وجود ندارد ولی عامل مهمی در معتاد شدن جوانان جامعه است . زیرا به دلیل فقر و نداری امکان دسترسی به بسیاری از امکانات آموزشی را از دست می دهند و هیچ تخصص و حرفه ای پیشه نمی کنند و در نتیجه در بازار کار سهم عمده ای ندارند . همین امر موجب کشیده شدن گروهی از جوانان به سمت و سوی فروش مواد مخدر و استفاده از آن را فراهم میسازد.

مشکلات خانوادگی

همانطور که پیشتر در مورد زمینه گرایش به اعتیاد توضیح دادیم، محیط زندگی افراد می توانند تاثیرات مهمی بر نحوه زندگی و چگونگی عملکرد افراد داشته باشد. در همین رابطه روابط نابسامان خانوادگی مانند اعتیاد والدین یا دیگر اعضای خانواده و اقوام نزدیک می تواند تاثیرات مستقیمی بر گرایش افراد به مصرف مواد مخدر داشته باشد.

از طرف دیگر موضوعات و مشکلات خانوادگی مانند طلاق، خیانت، چند همسری، مرگ یکی از والدین و نبود والدین می ‌تواند احتمال اعتیاد و گرایش به مصرف مواد مخدر را در افراد افزایش دهد.

ضعف در مهارت های اجتماعی

انسان یک موجود اجتماعی است و تاثیرپذیری زیادی از افراد جامعه دارد، به همین علت نحوه تعامل و تاثیر پذیری افراد می‌تواند از عوامل زمینه ساز اعتیاد باشد. به طور کلی افرادی که در خانواده های بیمار و معتاد که در محیط‌های اجتماعی ناسالم زندگی می کنند، احتمال گرایش به اعتیاد برای آنها بیشتر است.

اگر این افراد دارای مهارت ‌های اجتماعی لازم نباشند نمی توانند در برابر هجمه های مختلفی که از طرف اجتماع به سمت آنها هجوم می برد از خود محافظت و نگهداری کنند. مهارت های اجتماعی می تواند افراد را در برابر خطرات محافظت کرده و زندگی آنها را نجات بخشد. به طور مثال قدرت نه گفتن در برابر پیشنهاد و مصرف مواد مخدر، می‌تواند به فرد این مصونیت را بدهد، در نتیجه لازم است افراد به یادگیری مهارت ها و راهکارهای کاربردی برای پیشگیری از اعتیاد از متخصصین امر اقدام نمایند و کمک بگیرند.

فشار دوستان و همسالان

گروهی از نوجوانان به دلیل سازگاری با دوستان و همسالانشان و یکرنگ شدن با آنها چنان موجودیت فردی – خانوادگی خود را فراموش می کنند که در برابر هر تقاضایی سر تعظیم فرود می آورند . هر چه روابط بین والدین و فرزندان نوجوان خود کاهش یابد ارزش همسالان و روابط گروهی برای آنان بیشتر می شود.

کم سوادی و عدم آگاهی

افرادی که از سواد کم و تحصیلات کمتری برخوردارند آسیب پذیرتر از افرادی هستند که نسبت به مضرات و تاثیرات سو مصرف این گونه مواد اطلاع دارند . هر چند نمی توان میزان تحصیلات افراد را عاملی برای مصرف این گونه مواد دانست اما تحقیقات بسیاری نشان می دهد که هر چه سواد و میزان تحصیلات قشر جوان بالاتر باشد کمتر به اعتیاد و استفاده از مواد روی می آورند.

مشکلات روحی و روانی

بروز انواع بیماری ها و اختلالات روحی، روانی و همچنین فشارهای عصبی ناشی از اتفاقات ناگوار و مشکلات دیگر می تواند از عوامل گرایش به اعتیاد باشد. به طور کلی اگر افراد دارای مهارت های مقابله ای لازم برای روبرویی با مشکلات روزمره زندگی نباشند، نمی توانند از رفتارهای پرخطری که ممکن است برای آنها پیش بیاید، جلوگیری کرده و از خود محافظت کنند. از طرف دیگر وجود برخی اختلالات نظیر بیش فعالی می تواند ریسک گرایش به اعتیاد را در افراد افزایش دهد.

برای بسیاری از افراد در اجتماع موضوع مواجه شدن با فشار های روانی یک پدیده ناممکن است، این افراد معمولاً به دنبال راه حل های سریع برای ندیدن و حل کردن سریع مشکلات هستند، زیرا از قدرت و توانایی لازم برای مدیریت اضطراب موجود برخوردار نیستند و ممکن است به سمت مصرف سیگار و یا مواد مخدر دیگر کشیده شوند.

در حقیقت افراد به تاثیرات و حالاتی که مصرف مواد مخدر ایجاد می‌کند پناه می‌برند. این حالات مانند آرامش و حس سرخوشی کوتاه مدت است که فشارهای روانی را از روی فرد بر می دارد، اما همین حالات می تواند به مرور زمان باعث ایجاد وابستگی های شدید روانی و جسمی و از علل گرایش به اعتیاد باشد.