تصمیم گیری درست در هر مسئله‌ای می‌تواند آینده ما را در جهت و مسیر صحیح قرار دهد. مهارت تصمیم گیری نیاز به تمرین دارد. محققان معتقدند کسانی که هوش هیجانی بالاتری دارند تصمیمات بهتری می‌گیرند، چرا که آنها می‌توانند وجوه مختلف قضیه را از هم جدا کنند و نگرانی‌ها و اضطراب مربوط به مسائل دیگر را در تصمیمشان دخالت ندهند.
تصمیم گیری یک مهارت بسیار بسیار مهم است که اگر به آن درست توجه نکنیم، ممکن است برایمان مشکلاتی به وجود آورد.
تعریف دقیق تصمیم گیری چیست؟
وقتی از تصمیم گیری حرف می‌زنیم، همیشه گزینهها مشخص هستند. ما می‌خواهیم با اتکا به دانش تصمیم گیری و تکنیک‌ها و ابزارهای آن، بهترین گزینه را انتخاب کنیم. به بیان دیگر، سوالِ تصمیم گیری این نیست که: چه گزینه‌هایی پیش روی من است؟ بلکه این پرسش است که: کدام‌یک از گزینه‌های پیش رو را انتخاب کنم؟
اگر می‌دانیم چه گزینه‌هایی داریم و می‌خواهیم قدرت ارزیابی و انتخاب خود را افزایش دهیم، باید روی بهبود مهارت تصمیم گیری متمرکز شویم.
انواع تصمیم گیری
تصمیم گیری فردی
مهم ترین نوع تصمیم گرفتن، همین تصمیم گیری فردی است. تصمیمی که فقط ما در آن دخالت داریم و نمی‌گذاریم دیگران هیچ دخل و تصرفی در آن داشته باشند. حواستان باشد که شما مهمترین انسان زندگی خودتان هستید و نباید بگذارید دیگران در تصمیمات مهمی که می‌گیرید دخالت کنند.
تصمیم گیری تحمیلی
گفتم که تصمیم گیری تحمیلی، نوعی از تصمیم گرفتن است که دیگران آن را به شما تحمیل می‌کنند. یعنی همان نوعی که دخالت دیگران را در تصمیم های شما به همراه دارد.
نگذارید دیگران به خودشان اجازه دهند که به راحتی در تصمیم های شما دخالت کنند. چون آنها علایق و شرایط شما را نمی‌دانند و ممکن است با سلیقه خودشان برایتان تصمیم بگیرند. این گونه شما دیگر مهارت تصمیم گرفتن را یاد نخواهید گرفت و طبق نظرات و خواسته های دیگران زندگی خواهید کرد.
تصمیم گیری احساسی
این نوع از تصمیم گیری برای زمانی است که شما در شرایط خاصی قرار می‌گیرید. مثل زمانی که انگیزه بسیار بالایی دارید، عصبانی هستید، دیگران بر شما تسلط دارند و…
گرفتن تصمیم در این جور مواقع بزرگترین اشتباه ممکن است و باید خودتان را کنترل کنید. چون امکان این که تصمیم اشتباهی بگیرید بسیار زیاد است.
تصمیم گیری مشورتی
از تأثیر مشورت کردن با دیگران هیچ گاه نمی‌شود غافل شد. در هر کاری می‌توان با مشورت کردن، رشد و پیشرفت زیادی کرد. البته نه مشورت با همه، بلکه با افرادی که دلسوز و نگران ما هستند.
تصمیم گیری اضطراری
بعضی افراد در شرایطی که مجبورند تصمیم بگیرند دچار اضطراب می‌شوند. تعارض بین این انتخاب‌ها و اضطراب، گاهی به قدری نفس‌گیر و غیرقابل تحمل می‌شود که فرد نمی‌تواند به‌درستی تصمیم بگیرد. این افراد در این شرایط بدون فکر کردن و بدون اینکه سعی کنند اطلاعاتی در مورد انتخاب شان به دست آورند، برای اینکه از این تنش و فشار رهایی یابند یکی از گزینهها را بدون فکر کردن انتخاب می‌کنند. در واقع انتخاب او به منزلۀ فرار است. به جای فرار بهتر است در صدد حل موضوع اصلی یعنی درمان اضطراب برآیید.
تصمیم گیری اجتنابی
بعضی از آدم‌ها وقتی در موقعیت انتخاب و تصمیم برای مسائل مهم زندگی خود قرار می‌گیرند سعی می‌کنند از مسئله فرار کنند، این افراد خود را ضعیف‌‌تر از آن می بینند که بتوانند تصمیم بگیرند. مدام امروز و فردا می کنند و به یک آرامش کاذب و زودگذر می رسند.
تصمیم گیری تکانه‌ای
تکانه به زبان خیلی ساده یعنی هیجان‌‌های زودگذر و شدید که آدم را به کاری وا می‌دارد. در تصمیمگیری تکانه‌ای فرد سریع و بدون تفکر تصمیم می‌گیرد. تصمیم‌هایی که معمولاً خود افراد هم بعداً از کارشان تعجب می‌کنند. این روش یکی از خطرناک‌‌ترین سبک‌‌های تصمیمگیری است که ممکن است عواقب و پیامدهای ناخوشایندی برای فرد و اطرافیانش داشته باشد.
تصمیمگیری مطیعانه
تصمیم گیری مطیعانه براساس انتظاراتی است که دیگران از فرد دارند. این افراد خواسته‌‌ها و اهداف خودشان را نادیده می‌گیرند و به راحتی اجازه می‌دهند دیگران به جای آنها انتخاب کنند. این افراد از اعتماد به نفس کافی برای روبرو شدن با مسائل و مسئولیت‌های زندگی برخوردار نیستند و معمولاً با سپردن حق انتخاب به دیگران به نوعی می‌خواهند از پیامدهای انتخاب‌شان شانه خالی کنند.
تصمیم گیری تقدیری
تصمیم گیری تقدیری زمانی اتفاق می‌افتد که افراد مهارتی برای گرفتن تصمیم ندارند. اصلاً به فکرشان هم نمی‌رسد خودشان هم قدرتی برای فکر و انتخاب دارند. همه چیز را به قضا و قدر نسبت می دهند و شانسی انتخاب می کنند. در باور این افراد همه شکست‌‌ها و موفقیت‌‌های افراد وابسته به شانس و بخت و اقبال است.
تصمیم گیری منطقی
تصمیم گیری منطقی سالم‌ترین و بهترین روش است، چون فرد سعی می‌کند براساس فکر و منطق عمل کند. انتخاب بر اساس ارزش‌ها و دانش تصمیم گیرنده می‌باشد. فرد تلاش می‌کند همه اطلاعات مورد نیاز را جمع‌آوری کند، همه جوانب کار را بسنجد و به پیامدهای احتمالی انتخابش خوب فکر کند و در نهایت یک تصمیم کاملاً آگاهانه بگیرد.
بالا بردن قدرت تصمیمگیری
بدون شک زندگی ما بر اساس تصمیماتی که می‌گیریم ساخته می‌شود. بسیاری از ما در هنگام تصمیمگیری از قدرت کافی برخوردار نیستیم و دچار تردید می‌شویم. ضروري است قدرت تصمیمگیری خود را تقویت کنیم. برای اینکه قدرت تصمیمگیری کارهای خود را داشته باشید همیشه نباید دنبال راه‌کار و فرمول باشید، بلکه کافی است مهارت‌های خود را افزایش دهید و ضعف‌های خود را پیدا کرده و برای تقویت این ضعف‌ها تلاش کنید.
افزایش قدرت تصمیم گیری
بهره‌گیری از تفکر منطقی
درباره موقعیت خاص خود اطلاعات لازم را به دست آورید. برای این کار ابتدا فاکتورهای مهم هر مسئله را پیدا کنید و در این باره با افراد درگیر آن موضوع صحبت کنید تا اگر اطلاعات بیشتری وجود داشت با این مکالمه از آنها آگاه شوید. هرگز بدون داشتن معلومات کامل اقدام به تصمیمگیری نکنید.
دوری از تصمیمات احساسی
اگر درباره موضوعی به شدت احساساتی هستید قضاوت و تصمیمگیری شما ممکن است کمی تحت تاثیر این احساسات باشد. از انجام حرکات هیجانی و احساسی بپرهیزید و در عوض منطقی به مسئله نگاه کنید. بیشتر از آن‌که به خاطرات، امور مربوط به خود، تفاوت‌ها و خواسته‌های احساسی بیندیشید روی واقعیت‌های فعلی متمرکز شوید.
صرف زمان برای تصمیم گیری
برای افزایش قدرت تصمیم گیری باید کمی صبوری کنید و از تصمیم‌های عجولانه بپرهیزید و به هیچ وجه تا زمانی‌که به طور کامل آماده نشدید تصمیم نهایی را نگیرید. البته گاهی شرایطی به وجود می‌آید که از دست دادن ثانیه‌ها هم اهمیت پیدا می‌کند و باید ریسک کار را بپذیرید و سریع انتخاب کنید.
در نظر گرفتن نتایج کوتاه مدت و بلند مدت
بعضی مواقع ممکن است در حین تصمیمگیری تمرکز خود را روی اهداف کوتاه‌مدت بگذارید و توجهی به نتایج آن در آینده نکنید. در این حالت ممکن است تصمیم شما برایتان ضررهای زیادی به دنبال داشته باشد. به طور مثال شخصی که نیاز مالی دارد بدون توجه به آینده خود وارد شغلی می‌شود و مجبور است مدت‌ها در همان حوزه فعالیت کند و اگر به کارش علاقه‌مند نباشد دچار خستگی و فرسودگی زودهنگام می‌شود. تصمیم او در لحظه اثربخش است اما در درازمدت آسیب‌های زیادی وارد خواهد کرد. بنابراین همواره از هر دو جنبه به نتیجه هر انتخاب بیندیشید.
ارزیابی گزینهها
برای ارزیابی گزینه‌های موجود در حین خرید یک محصول یا برنامه‌ریزی برای انتخاب شغل آینده یا تصمیمات مهم زندگی می‌توانید از روش تصمیم گیری چند معیاره استفاده کنید. در این روش باید به هزینه‌های هر انتخاب و منافع آنها وزن بدهید و انتخاب خود را بر پایه میزان سنگینی آنها انجام دهید. خوب است که از این روش در تصمیم‌های کوچک خود استفاده کنید تا برای تصمیم‌های بزرگ‌تر آماده باشید.
متمرکز شدن روی اولویت‌های اصلی
برای افزایش قدرت تصمیم گیری ابتدا به اولویت‌های خود امتیاز دهید. به این بیندیشید که در این شرایط چه چیزی برای شما بیشترین اهمیت را دارد. ممکن است اولویت اصلی شما پس‌انداز پول، گرفتن نمره عالی در امتحان یا ایجاد تعادل میان ارتباط با دوستان و خانواده باشد.
برنامه ریزی برای مواجهه با خطاها و مشکلات احتمالی
همواره یک انتخاب اضطراری برای خود در نظر بگیرید تا در هنگام بروز مشکلات غافلگیر نشوید. وقتی برای مشکلات احتمالی خود را آماده می‌کنید دیگر به استرس دچار نمی‌شوید. حتی ممکن است با هیچ مشکلی مواجه نشوید اما آمادگی داشتن بهتر از نادیده گرفتن آن است.
صحبت با افراد قابل اعتماد
اگر در انتخاب خود مردد هستید و نیاز به کمک و هم‌فکری کسی دارید با افراد مورد اعتماد خود مسئله را مطرح کنید. همچنین اگر در موقعیت خاصی قرار گرفتید که اطرافیان در آن زمینه بی‌تجربه بودند با افراد خبره در آن حوزه مشورت کنید. این اشخاص علاوه بر آن‌که قابل اعتماد هستند ذهن شما را درباره مسائل روشن می‌کنند و در نهایت تصمیم مطمئن‌تری خواهید گرفت.
امیدواریم مطالب این مقاله برایتان مفید واقع شده باشد. یادگیری فاکتورهای ضروری است که از شما انسانی باهوش و قدرتمند می‌سازد.
برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.
دیدگاه کاربران